هنگامی که درد و محدودیت حرکتی شانه با روش‌های غیرجراحی بهبود نمی‌یابد، صحبت از جراحی شانه به میان می‌آید. اما یکی از سوالات رایج در این مرحله این است: جراحی شانه باز بهتر است یا بسته؟ انتخاب روش جراحی، تصمیمی حیاتی است که بر روند بهبودی و نتیجه نهایی تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل در ادامه این مقاله، به مقایسه این دو روش جراحی می‌پردازیم تا به شما کمک کنیم با آگاهی کامل‌تری، مسیر درمان تضمینی را در پیش گیرید.
مقایسه جراحی بسته شانه و عمل باز شانه
تصور کنید برای تعمیر یک لوله آب، یا باید دیوار را کاملا خراب کنید (جراحی باز) یا با یک دوربین کوچک از یک سوراخ ریز (جراحی بسته) وارد شوید. در جراحی شانه نیز وضعیت مشابهی وجود دارد؛ دو رویکرد اصلی برای رفع مشکلات مفصل شانه شامل آرتروسکوپی شانه و جراحی باز است که هر دو با اینکه اهداف مشترکی دارند اما مسیر رسیدن به آن متفاوت است.
↫ جراحی شانه بسته یا آرتروسکوپی
جراحی بسته یا آرتروسکوپی شانه روشی کم‌تهاجمی است. در این تکنیک، جراح تنها چند برش کوچک در حد 1 سانتی‌متر روی پوست ایجاد می‌کند. یک دوربین کوچک که همان آرتروسکوپ است، از طریق یکی از این برش‌ها وارد مفصل میشود و تصاویر داخل شانه را به مانیتور منتقل می‌کند. جراح با مشاهده این تصاویر و استفاده از ابزارهای ظریف، مشکلات مفصل را ترمیم می‌کند. این روش به دلیل آسیب کمتر به بافت‌های اطراف، با درد و خونریزی کمتر و دوره نقاهت کوتاه‌تری همراه است.
↫ جراحی شانه باز
در مقابل روش قبل جراحی باز شانه یک روش سنتی‌تر است که در آن جراح یک برش بزرگ‌تر (حدود 5 تا 10 سانتی‌متر) ایجاد می‌کند تا دسترسی مستقیم و کاملی به مفصل و بافت‌های آسیب‌دیده داشته باشد. این روش برای آسیب‌های گسترده‌تر و پیچیده‌تر، مانند شکستگی‌های شدید، آرتروز پیشرفته یا تعویض کامل مفصل، استفاده میشود. اگرچه جراحی باز با برش بزرگ‌تر و دوره بهبودی طولانی‌تری همراه است، اما در بسیاری از موارد، تنها راهکار موثر برای مشکلات جدی شانه محسوب میشود. انتخاب بین این دو روش به نوع و شدت آسیب، سلامت عمومی بیمار و تجربه جراح بستگی دارد.
عوامل موثر در انتخاب روش جراحی شانه
انتخاب بین جراحی باز و بسته شانه در حالت کلی به 6 عامل اصلی بستگی دارد که دکتر حسن براتی؛ جراح متخصص شانه با در نظر گرفتن همه آن‌ها، بهترین روش را برای بهبود کامل شما پیشنهاد می‌دهد:
1- نوع و شدت آسیب
برخی آسیب‌ها مانند پارگی‌های کوچک روتاتور کاف یا برداشتن خارهای استخوانی را می‌توان با آرتروسکوپی درمان کرد، در حالی که آسیب‌های پیچیده‌تر مانند شکستگی‌های شدید یا آرتروز پیشرفته ممکن است نیاز به جراحی باز داشته باشند.
2- تجربه و مهارت جراح
جراحانی که در آرتروسکوپی تجربه بالایی دارند، ممکن است بتوانند طیف وسیع‌تری از آسیب‌ها را با این روش درمان کنند.
3- سلامت عمومی بیمار
وضعیت سلامتی بیمار، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و توانایی او در تحمل بیهوشی و دوره نقاهت هر روش، در تصمیم‌گیری مؤثر است.
4- میزان دسترسی به آسیب
در برخی موارد، محل آسیب به گونه‌ای است که دسترسی از طریق آرتروسکوپی دشوار یا غیرممکن است.
5- تجهیزات موجود
در دسترس بودن تجهیزات پیشرفته آرتروسکوپی نیز در انتخاب روش جراحی نقش دارد.
6- ترجیح بیمار و انتظارات واقع‌بینانه
پس از توضیحات پزشک، بیمار نیز می‌تواند در انتخاب روش جراحی نقش داشته باشد، البته با انتظارات واقع‌بینانه از نتایج هر روش.
برای چه آسیب‌هایی جراحی بسته شانه مؤثر نیست؟
با وجود پیشرفت‌های چشمگیر در آرتروسکوپی، صادقانه بگوییم این روش برای همه آسیب‌های شانه مناسب نیست. مواردی که جراحی بسته ممکن است مؤثر نباشد یا جراحی باز ارجحیت دارد، عبارتند از:
- در مواردی که غضروف مفصلی به شدت فرسوده شده و نیاز به تعویض کامل مفصل شانه باشد، جراحی باز ضروری است.
- شکستگی‌های پیچیده و جابجا شده که نیاز به جااندازی دقیق و فیکس شدن با پلاک یا پیچ دارند، اغلب از طریق جراحی باز انجام می‌شوند.
- پارگی‌های بسیار بزرگ یا قدیمی روتاتور کاف که در آن تاندون‌ها جمع شده‌اند یا کیفیت بافتی آن‌ها پایین است، ممکن است نیاز به جراحی باز یا ترکیبی از هر دو روش باشد.
- در مواردی که عفونت وسیع در مفصل وجود دارد، نیاز به شستشوی کامل و دسترسی وسیع‌تر با جراحی باز خواهد بود.
- تایید وجود برخی تومورها یا ضایعات وسیع استخوانی جراحی باز را واجب می کند.
امکان دارد جراحی بسته به جراحی باز تبدیل شود؟
در برخی موارد پیش آمده که جراح، آرتروسکوپی را آغاز کرده اما در حین عمل متوجه میشود که شرایط از آنچه در تصاویر تشخیصی اولیه دیده شده بود، پیچیده‌تر است. در چنین مواقعی، جراح برای تضمین بهترین نتیجه و حفظ سلامت بیمار، تصمیم به تبدیل جراحی بسته به جراحی باز می‌گیرد. البته این احتمال قبل از عمل، با بیمار در میان گذاشته میشود تا آمادگی لازم وجود داشته باشد.
این اتفاق عمدتا به دلیل میزان آسیب گسترده‌تر از حد انتظار، عدم دسترسی کافی برای ترمیم کامل و ایمن از طریق برش‌های کوچک، یا بروز عوارض غیرمنتظره‌ای مانند خونریزی زیاد پیش می آید که نیاز به دید مستقیم و وسیع‌تری برای کنترل شرایط دارد.
مراقبت‌های بعد از جراحی بسته و باز شانه
رعایت مراقبت‌های خاص پس از جراحی برای هر دو روش ضروری است، اما تفاوت‌هایی در شدت و مدت زمان آن‌ها وجود دارد که باید در دوره نقاهت هر عمل در نظر گرفته شود:
| نوع مراقبت | جراحی بسته (آرتروسکوپی) | جراحی باز |
| استفاده از اسلینگ | 2 تا 6 هفته (بسته به نوع ترمیم). | 4 تا 8 هفته (بسته به نوع ترمیم). |
| کنترل درد | درد کمتر، نیاز به مسکن‌های قوی‌تر در روزهای اول کمتر. | درد بیشتر، نیاز به مسکن‌های قوی‌تر برای مدت طولانی‌تر. |
| مراقبت از زخم | برش‌های کوچک، مراقبت آسان‌تر، خطر عفونت کمتر. | برش بزرگ، نیاز به مراقبت دقیق‌تر از زخم، خطر عفونت کمی بالاتر. |
| شروع فیزیوتراپی | زودتر، گاهی از همان روز اول یا روز بعد. | ممکن است با تاخیر بیشتری آغاز شود تا بافت‌ها التیام یابند. |
| مدت زمان فیزیوتراپی | کوتاه‌تر، اما نیازمند جلسات منظم. | طولانی‌تر و فشرده‌تر. |
| بازگشت به فعالیت سبک | سریع‌تر، اغلب 2 تا 4 هفته. | کندتر، 4 تا 8 هفته یا بیشتر. |
| بازگشت به فعالیت سنگین/ورزشی | سریع‌تر، اما نیازمند 3 تا 6 ماه یا بیشتر. | کندتر، 6 ماه تا 1 سال یا بیشتر. |
راهنمای تصمیم‌گیری نوع جراحی شانه برای بیماران
انتخاب روش جراحی شانه، تصمیمی مهم و تخصصی است که باید با دقت و آگاهی کامل صورت گیرد. بهترین راه برای این تصمیم‌گیری، مشاوره با یک پزشک با تجربه است. دکتر حسن براتی، به عنوان یک متخصص ارتوپد با تجربه در جراحی‌های شانه، می‌تواند با دانش و مهارت بالای خود، شما را در این مسیر راهنمایی کند. ایشان با ارزیابی دقیق شرایط شما، تمامی گزینه‌های درمانی (اعم از جراحی بسته یا باز) را به طور کامل توضیح داده، مزایا و معایب هر روش را برای شما روشن می‌کند و به تمام سوالاتتان پاسخ خواهد داد. اعتماد به پزشک و همکاری فعال در مراحل قبل و بعد از جراحی، کلید دستیابی به بهترین نتیجه و بازگشت موفقیت‌آمیز به زندگی بدون درد است.