سلولهای بنیادی مزانشیمی با گستردگی کاربردهایشان روش درمانی جدید برای بسیاری از بیماریهای غیر قابل درمان و جایگزینی برای درمان‌های سنتی است. این سلول‌ها توانایی تمایز به سلولهای مختلف بدن را دارند. بنابراین می‌توانند جایگزین یاخته‌ها و بافتهای آسیب‌دیده و درگیر بیماری باشند. پس در درمان طیف گسترده‌ای از بیماریهای قلبی، گوارشی، خودایمنی، دیابت و مشکلات ارتوپدی مانند آرتروز و آسیب مفصلی یا ماهیچهای به کار روند.
منبع اصلی سلول بنیادی مزانشیمی در افراد بزرگسال مغز استخوان است. پس از استخراج از بدن فرد اهداکننده یا بیمار و پشت‌سرگذاشتن فرایند آمادهسازی در آزمایشگاه به محل مورد نظر تزریق میشود. در این پست از وب‌سایت دکتر حسن براتی به بسیاری از سوالات پرتکرار پیرامون این نوع سلول بنیادی پاسخ خواهیم داد.
منظور از سلولهای بنیادی مزانشیمی چیست؟
سلولهای بنیادی مزانشیمی (MSCs) نوعی سلول بنیادی بالغ هستند؛ که در بسیاری از قسمت‌های بدن، مانند مغز استخوان، بافت چربی، پوست و خون بند ناف یافت میشوند. این سلول‌ها می‌توانند به انواع مختلف سلول استخوانی، غضروفی، ماهیچهای و چربی تمایز یابند. علاوه‌براین با ترشح عواملی به فعال‌کردن سیستم ایمنی، کاهش التهاب و بهبودی بیماران کمک می‌کنند.
کاربردهای درمانی سلولهای بنیادی مزانشیمی
درمان با سلولهای بنیادی مزانشیمی هنوز برای بیشتر بیماری‌ها در مرحله تحقیقاتی است و محققان روی جنبه‌های مختلف کارکرد آن کار می‌کنند. بااین‌حال نتایج امیدوارکننده‌ای در آزمایش‌های بالینی هست، که سبب شده تا برخی از پزشکان متخصص ارتوپد و سلول بنیادی استفاده از این روش درمانی را در ابتدای لیست درمان خود قرار دهند
چند نمونه از شرایطی را که سلول بنیادی مزانشیمی میتواند مورد استفاده درمانی قرار گیرد در ادامه می‌خوانید:
- استئوآرتریت
- ترمیم بافت آسیب‌دیده اسکلتی
- بیماری میزبان علیه پیوند (GVHD)
- بیماری کرون؛ نوعی مشکل التهابی روده
- مشکلات مربوط به سیستم غدد درون‌ریز
- بیماری خودایمنی تاثیرگذار بر سیستم عصبی مرکزی مانند مولتیپل اسکلروزیس (MS)
- بیماری خودایمنی لوپوس
- جراحی پلاستیک و جراحی‌های زیبایی
علاوه‌براین محققان در حال مطالعه روش‌های درمانی با استفاده از این سلول‌ها برای بیماریهای قلبی و عروقی، سکته مغزی و دیابت هستند.
سلولهای بنیادی مزانشیمی چطور استخراج میشوند؟
رایج‌ترین منبع سلول بنیادی مزانشیمی در بزرگسالان مغز استخوان و بافت چربی استروما است. همچنین بافت بند ناف جنین و جفت منابع عالی MSCهای انسان هستند. این بافت‌ها معمولاً هنگام تولد نوزاد دور ریخته میشوند.
درمان با سلولهای مزانشیمی با جداسازی این سلول‌ها از مغز استخوان شروع میشود. پزشک سلول بنیادی را با استفاده از سرنگ و ایجاد سوراخ ریزی در استخوان استخراج می‌کند. معمولا استخوان لگن بیمار برای این کار مناسب‌تر است. پس از خالص‌سازی، کشت و آمادهسازی سلول‌ها در آزمایشگاه پزشک متخصص آنها را به خون یا محل مورد درمان تزریق می‌کند.
مزایا درمان با سلول بنیادی مزانشیمی
به‌طورکلی انواع سلولهای بنیادی به دلیل داشتن توانایی خودسازی، تمایز به چندین نوع سلول و مشارکت با سیستم ایمنی بدن به‌عنوان استراتژی درمانی مدرن شناخته میشود. اما مزیت سلول بنیادی مزانشیمی شامل موارد زیر است:
- می‌توان آنها را از منابع دردسترس تهیه کرد
- پتانسیل عالی برایکاربردهای مختلف درمانی و بالینی بیماری‌ها دارد
- درمان با سلول بنیادی مزانشیمی نیازی به روش‌های جراحی تهاجمی ندارد
- فرایند جداسازی سلول بنیادی از فرد اهداکننده اغلب بدون عوارض است
البته هنوز جنبه‌های ناشناخته این روش برای درمان انواع بیماری‌ها درحال‌تحقیق و بررسی بیشتر است.
💊 سلول بنیادی چطور تزریق میشود؟ 💊
معایب درمان با سلول بنیادی مزانشیمی
پیش از سلول درمانی باید درباره خطرات احتمالی یا ریسک آن با پزشکتان گفت‌وگو کنید. اما موارد زیر بخشی از نگرانی‌های رایج هستند.
- سلولهای بنیادی به دلیل توانایی تکثیر بالا و زنده‌ماندن برای مدت طولانی می‌توانند با سلولهای تومور مقایسه شوند.
- دستکاری‌ها و کشت طولانی‌مدت در شرایط آزمایشگاهی ممکن است باعث بی‌ثباتی ژنتیکی و کروموزومی سلول بنیادی مزانشیمی شود.
- بسیاری از بیمارانی که تحت درمان با سلولهای بنیادی قرار می‌گیرند نیاز به شیمی‌درمانی طولانی‌مدت یا رادیوتراپی دارند. بنابراین سیستم ایمنی با مشکل روبه‌رو خواهد شد.
استفاده از سلول بنیادی مزانشیمی برای درمان دردهای ارتوپدی شواهد امیدوارکننده‌ای دارد. تزریق سلول بنیادی توسط پزشک باتجربه که همه جوانب کار را در نظر میگیرد میتواند بخش زیادی از نگرانی‌ها را برطرف کند.
درمان آسیب عضلانی و ارتوپدی با سلولهای مزانشیمی
با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد سلولهای بنیادی مزانشیمی، مانند سهولت استخراج و کشت، دردسترس‌بودن و داشتن سازگاری با سیستم ایمنی بدن سلولدرمانی با این نوع سلول رویکردی امیدبخش در حوزه پزشکی و درمان بیماریهای سخت است.
درحالحاضر بسیاری از مطالعات بر استفاده از سلول مزانشیمی برای درمان تغییرات دژنراتیو در مفاصل، مانند آرتروز و بازسازی استخوان و غضروف‌ها متمرکز شده‌اند. خوشبختانه پزشکان ارتوپد ایرانی هم به‌خوبی از این روش برای درمان بیماران خود استفاده می‌کنند.
دکتر حسن براتی، جراح ارتوپد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با برخورداری از دانش روز جهانی، کادر درمانی ماهر و تجربه انواع دردهای اسکلتی و مفصلی می‌توانند مناسب‌ترین روش درمانی را با توجه به شرایط خاص شما به کار گیرند. برای رزرو نوبت به‌صورت آنلاین تنها لازم است فرم درخواست نوبت را از همین وب‌سایت تکمیل و ارسال کنید.
سوالات متداول شما
سلول بنیادی مزانشیمی چیست؟
پزشک برای سلولدرمانی میتواند از منبع سلول بنیادی جنینی یا سلولهای مزانشیمی استفاده کند. استخراج سلولهای مزانشیمی از بافتهای بالغ مانند مغز استخوان، چربی یا خون صورت میگیرد. بهطورمعمول این نوع سلول از بدن فرد بیمار یا اهداکننده گرفته میشود و پس از آمادهسازی در محیط آزمایشگاهی پزشک آنها را با تزریق به محل مورد نظر میرساند.
چه بیماریهایی با استفاده از سلول بنیادی مزانشیمی درمان میشوند؟
درحالحاضر تحقیقات روی سلولدرمانی برای بیماریهای مختلف ادامه دارد. اما شواهد علمی و بالینی نشان میدهد این روش میتواند برای درمان بیماریهای مفصلی، آسیب بافت استخوانی و ماهیچهای، بیماریهای خودایمنی، مشکلات گوارشی و بیماریهای مزمنی مانند دیابت و آرتروز موثر باشد.