انواع جراحی آرتروسکوپی و موارد درمانی آن
جراحی آرتروسکوپی یک روش مدرن جراحی است که از آن می‌توان برای تشخیص و درمان طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با مفاصل بهره برد. این نوع از جراحی، به پزشکان این امکان را می‌دهد تا مفاصل آسیب‌دیده و ملتهب را بدون نیاز به ایجاد برش‌های بزرگ مورد بررسی، ارزیابی و درمان قرار دهند. جراحی آرتروسکوپی با بهره‌گیری از به‌روزترین فناوری در دنیای پزشکی جای هرگونه محدودیت را برای تشخیص و درمان آسیب‌های مفصلی از میان برداشته است.
جراحی آرتروسکوپی چیست؟
عموما فرآیند تشخیص و درمان مشکلات مرتبط با مفصل مستلزم گذراندن مراحل خاصی است؛ این مراحل شامل مصاحبه، معاینه و انجام آزمایشات مختلف نظیر ام‌آر‌آی، سی‌تی‌اسکن و رادیوگرافی است. در مواردی که هیچ‌کدام از روش‌های ذکرشده قادر به پاسخگویی به سوالات تشخیصی ما نباشند، جراحی آرتروسکوپی ایمن‌ترین گزینه برای تشخیص و درمان خواهد بود. جراحی آرتروسکوپی را می‌توان نقطه مقابل جراحی باز سنتی دانست. در این تکنیک، جراح متخصص برش‌هایی چندمیلیمتری روی پوست ایجاد می‌کند. سپس ابزاری به باریکی مداد که انتهای آن را دوربین فیبر نوری احاطه کرده است، وارد فضای داخلی مفاصل می‌کند. تصاویر و نمای داخلی مفاصل به واسطه همان دوربین، با کیفیت بالا به یک مانتیور منتقل میشود. جراح متخصص بعد از دیدن تصاویر و تشخیص مشکل، مناسب‌ترین روش جراحی را جهت درمان آن اتخاذ می‌کند. گاهی‌اوقات این روش درمانی همان جراحی باز و سنتی است. در مواردی هم می‌توان با جراحی آرتروسکوپی اقدام به درمان مفاصل آسیب‌دیده کرد. در حالت دوم لازم است شکافی دیگر در ناحیه آسیب‌دیده ایجاد شده تا از طریق آن ابزارهای جراحی به فضای داخلی مفاصل فرستاده شود. در نهایت بعد از اتمام جراحی و خارج‌شدن ابزارها از مفاصل، شکاف‌های پوستی بخیه و پانسمان می‌شوند.
انواع مختلف جراحی آرتروسکوپی
جراحی آرتروسکوپی را می‌توان برای تشخیص و درمان مفاصل آسیب‌دیده نواحی زیر مورد استفاده قرار داد:
- شانه
- زانو
- آرنج
- مچ پا
- مچ دست
ما در ادامه به شرح این تکنیک جراحی در درمان زانو، شانه و مچ پا خواهیم پرداخت.
جراحی آرتروسکوپی شانه
کی دیگر از مفاصل که بیشترین قابلیت را در حرکت و جابه‌جایی دارد، شانه است. استخوان‌های تشکیلدهنده شانه عبارتند از:
- قسمت فوقانی استخوان بازو یا هومروس
- استخوان کتف در پشت
- استخوان ترقوه در جلو
از عوامل کلیدی در بروز آسیب‌های مفصلی شانه، جراحت، استفاده نامناسب و بیش از اندازه و ساییدگی‌های مرتبط با افزایش سن است. عموما در درمان دردهای آزاردهنده شانه از روش‌های غیرجراحی نظیر داروها، تمرینات فیزیکی یا تزریقات استفاده میشود. در مواردی که این روش‌ها نتیجه‌ای رضایت‌بخش را به‌دنبال نداشته باشند، جراحی آرتروسکوپی شانه بهترین انتخاب برای التیام دردهای شانه خواهد بود. فرآیند درمان مفاصل شانه با کمک جراحی آرتروسکوپی شامل موارد زیر میشود:
- بازسازی و ترمیم تاندون شانه
- ترمیم و اصلاح رباط‌های آسیب‌دیده
- خارج‌کردن خار استخوان
- برداشتن غضروف‌های شل‌شده یا بافت‌های ملتهب در شانه
- ترمیم و جراحی دررفتگی‌های مکرر شانه
- ترمیم یا برداشتن لابروم پاره‌شده
- ترمیم پارگی روتاتور کاف شانه
فرآیند انجام جراحی آرتروسکوپی شانه طبق مراحل زیر انجام میشود:
ارزیابی دقیق وضعیت بیمار قبل از جراحی
مصاحبه با بیمار و گرفتن شرح‌حال کلی اولین گام در انجام جراحی آرتروسکوپی است. در بسیاری از موارد گرفتن نوار قلب، آزمایش خون یا رادیولوژی قفسه سینه جهت ارزیابی دقیق‌تر بیمار انجاک می‌پذیرد.
تعیین وضعیت بدن بیمار در جراحی
وضعیت بدن بیمار در فرآیند انجام جراحی آرتروسکوپی شانه به دو صورت قابل تنظیم است:
- حالت نیمه‌نشسته شبیه لم‌دادن روی صندلی
- حالت درازکشیده روی تخت
ضدعفونی‌کردن پوست و پوشاندن بازو و شانه به کمک پارچه استریل
بعد از اینکه وضعیت بدن بیمار برحسب نوع عمل و شدت آسیب مشخص شد، نوبت به ضدعفونی‌کردن شانه می‌رسد. در این مرحله برای ثابت نگاه‌داشتن ساعد از ابزاری کارآمد استفاده میشود.
تزریق مایع درون بازو
با تزریق مایع به درون بازو مفاصل دچار تورم می‌شوند. این تورم و بادکردن موجب ثبت تصاویری دقیق و همه‌جانبه از بخش‌های مختلف شانه میشود.
انجام جراحی
بعد از تشخیص آسیب، جراحی آرتروسکوپی شانه با کمک ابزارهای تخصصی برای بریدن، تراشیدن یا بخیه‌زدن انجام می‌پذیرد. در نهایت فرآیند جراحی با انجام بخیه و پانمسان خاتمه چیدا می‌کند.
یکی دیگر از مشکلاتی که می‌توان با کمک جراحی آرتروسکوپی امید به درمان آن داشت، مشکلات و اختلالات موجود در مچ پاست. مچ پا از سه استخوان با نام‌های فیبولا، تیبیا و تالوس تشکیل شده است. اتصال و ارتباط این استخوان‌ها باهم از طریق رباط‌ها امکان‌پذیر میشود. عموما آسیب‌ها و پیچخوردگیهای پا شامل یکی از همین رباط‌ها میشود. از جراحی آرتروسکوپی می‌توان برای درمان طیف وسیعی از مشکلات مچ پا بهره برد که مهمترین آنها عبارتد از:
آرتروز مچ پا
بهترین روش برای مقابله با آرتروز مچ پا فیوژن یا خشک‌کردن مفصل مچ پاست. این روش با انجام جراحی آرتروسکوپی بهترین نتیجه را به ارمغان می‌آورد.
شکستگی مچ پا
یکی دیگر از موارد کاربرد جراحی آرتروسکوپی ترمیم شکستگی‌ها مچ پا و اطمینان‌یافتن از قرارگیری صحیح غضروف‌ها و استخوان‌ها در محل خود است.
بی‌ثباتی و ناپایداری مچ پا
رباط‌های پا در صورت کشیدگی موجب بی‌ثباتی و ناپایداری مفاصل مچ پا می‌شوند. تکنیک‌های آرتروسکوپی با سفت‌کردن دوباره رباط‌ها منجر به بهبود این عارضه می‌شوند.
گیرافتادن قدامی مچ پا
التهاب استخوان‌ها و بافت‌های نرم در مچ پا عاملی کلیدی در بروز گیرافتادگی قدامی مچ پا هستند. این عارضه که عموما با درد و تورم همراه است، موجب ایجاد محدودیت‌هایی برای تحرک میشود. جراحی آرتروسکوپی با خارج‌کردن خارهای استخوانی و بافت‌های ملتهب‌شده موجب درمان این اختلال میشود.
عفونت
داروهای آنتی‌بیوتیک تنها روش درمان عفونت فضای مفصلی نیست. در موارد درمان عفونت تنها از طریق شست‌وشوی مفاصل با کمک جراحی امکان‌پذیر است.
فیبروز مفصلی
یکی دیگر از اختلالات مچ پا که با رشد بافت اسکار در فضای مفصلی مچ پا همراه است، فیبروز مفصلی است. درمان این عارضه برداشتن بافت اسکار است که با تکنیک آرتروسکوپی به بهترین شکل ممکن صورت می‌پذیرد.
نقص‌های استئوکندرال
نقص‌های استئوکندرال اشاره به نواحی آسیب‌دیده عضروف و استخوان در مچ پا دارد. از تکنیم‌های جراحی آرتروسکوپی می‌توان برای درمان این عارضه هم بهره برد.
جراحی آرتروسکوپی زانو
در میان مفاصل استخوان، بزرگترین و پیچیده‌ترین نوع آن، به زانو تعلق دارد. استخوان‌های مهم تشکیلدهنده زانو شامل قسمت تحتانی استخوان ران، قسمت فوقانی تیبیا و کشکک میشود. از دیگر ساختارهای مهم در تشکیل مفاصل زانو هم باید به غضروف‌ها، رباط‌ها، مایع مفصلی و مینیسیک اشاره کرد که اسباب تحرک و تعادل ما را فراهم می‌کنند. در مواردی که مشکلات مرتبط با مفاصل زانو از طریق روش‌های درمانی غیرجراحی التیام پیدا نکند، جراحی آرتروسکوپی زانو بهترین گزینه روی میز خواهد بود. عموما جراحی آرتروسکوپی زانو با انجام اقدامات زیر موجب تسکین علائم میشود.
- ترمیم یا خارج‌کردن آسیب‌دیدگی یا پاره‌شدگی مینیسک زانو
- بازسازی و بهبود رباط صلیبی پاره‌شده
- برداشتن غضروف‌های مفصلی آسیب‌دیده
- خارج‌کردن بافت التهابی سینوویال
- خارج‌کردن استخوان یا غضروف شل‌شده
- درمان مشکلات مرتبط با کشکک زانو
فرآیند انجام جراحی آرتروسکوپی به شرح زیر است:
- اتخاذ روشی مناسب جهت بیهوشی بیمار
- ایجاد شکاف‌های کوچک روی پوست
- تزریق آب نمک استریل به مفاص زانو برای دیدن بهتر تصاویر
- واردکردن آرتروسکوپ به یکی از شکاف‌ایجادشده روی پوست
- مشاهده تصاویر ثبت‌شده مفاصل زانو روی مانیتور و تشخیص مشکل
- واردکردن تجهیزات و ابزارهای لازم برای انجام جراحی آرتروسکوپی به ناحیه داخلی مفاصل زانو
- بخیه‌زدن و پانسمان‌کردن شکاف‌های پوستی
- رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در دوره نقاهت
جراحی آرتروسکوپی چه زمانی توصیه میشود؟
زمانی که دردهای آزارنده ناشی از مفاصل آسیب‌دیده با کمک درمان‌های غیرجراحی بهبود پیدا نکند، تکنیک آرتروسکوپی می‌تواند مناسب‌ترین روش جهت درمان آسیب‌های مفصلی باشد.
مراحل و نحوه انجام عمل آرتروسکوپی
انجام جراحی آرتروسکوپی مستلزم گذراندن مراحل زیر است:
1- تست و ارزیابی
بخشی اعظمی از موفقیت جراحی آرتروسکوپی وابسته به ارزیابی دقیق و همه‌جانبه قبل از انجام عمل است. به‌همین منظور مراجعه به پزشک عمومی جهت ارزیابی سلامت عمومی بدن کاملا الزامی است. در این میان انجام آزمایشات متعدد می‌تواند منجر به افزایش سرعت و دقت در روند ارزیابی بیمار شود.
2- پذیرش
بعد از انجام فرآیند ارزیابی، آماده‌سازی بیمار جهت انجام جراحی در اولویت خواهد بود. بخش مهمی از این آماده‌سازی را هم رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی قبل از عمل تشکیل می‌دهد. داشتن برنامه غذایی خاص و تصمیم‌گیری درباره توقف یا ادامه مصرف داروهای بیمار قبل از جراحی مهمترین قسمت از فهرست دستورالعمل‌های بهداشتی را اشغال کرده است.
4- بیهوشی و انجام آرتروسکوپی
انتخاب روش بیهوشی بستگی زیادی به نوع و شدت آسیب دارد. بی‌حسی موضعی، بی‌حسی منطقه‌ای با بیهوشی عمومی از متداول‌ترین روش‌های بیهوشی در جراحی آرتروسکوپی است.
روند بهبودی بعد از جراحی آرتروسکوپی
دوره بهبودی بعد از جراحی آرتروسکوپی در مقایسه با سایر روش‌های دیگر جراحی، کوتاه‌مدت است. گذر از مراحل زیر بخش طبیعی روند بهبودی و درمان بعد از جراحی است.
تحمل درد
تجربه درد بعد از جراحی، بخش طبیعی و جدایی‌ناپذیر فرآیند درمان است. اما جای هیپچ نگرانی وجود ندارد؛ پزشک متخصص با تجویز داروهای مختلف به کاهش درد شما کمک خواهد کرد.
مصرف داروها
بخش مهمی از فرآیند درمان را مصرف داروها تشکیل می‌دهد. برخی از این داروها جهت کاهش درد بیمار تجویز میشود و تعدادی از آنها از خطر لخته‌شدن خون جلوگیری می‌کند.
مراقبت از پانسمان
رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در مورد مراقبت از پانسمان و بخیه ناحیه آسیب‌دیده ضامن بهبودی و سلامت کامل بیمار خواهد بود. عدم استحمام و تمیز نگاه‌داشتن جای زخم از مهمترین نکاتی است که بیمار بعد از جراحی باید رعایت کند.
تحمل وزن
برگشت به زندگی نرمال و سطح فعالیت‌های طبیعی زمان می‌برد. در این فاصله بهتر است بیمار با تشخیص پزشک معالج از وسیله‌ای کمکی جهت حرکت و جابه‌جایی استفاده کند.
ورزش و توانبخشی
ورزش و انجام تمرینات فیزیکی فرآیند درمان را کامل می‌کند. انجام این نوع حرکات با تجویز پزشک و با هدف تقویت عضلات صورت می‌پذیرد.ی
عوارض احتمالی جراحی آرتروسکوپی
جراحی آرتروسکوپی یک نوع جراحی سرپایی با کمترین عوارض است. در این روش بیمار بعد از اتمام جراحی ظرف مدت کوتاهی از بیمارستان مرخص میشود. بااین‌حال این تکنیک نظیر سایر روش‌های درمانی با مشکلات و عوارضی همراه است که احتمال بروز آنها چیزی حدود یک درصد است.
آسیب بافتی یا عصبی
قرارگرفتن ابزارها در داخل مفاصل و حرکت آنها می‌تواند موجب آسیب به ساختار فاصل شود.
عفونت
عموما هر نوع روش جراحی با کمی عفونت همراه است.
لخته‌شدن خون
در مواردی که جراحی بیشتر از یک ساعت طول بکشد، احتمال لخته‌شدن خون در پاها یا ریه وجود خواهد داشت. لازم به ذکر است که احتمال بروز این عارضه برای بیمارانی با مشکلات و اختلالات خونی بیشتر است.
تورم و سفتی
التهاب موجود در مفاصل منجر به ایجاد تورم و سفتی میشود. در مواردی که تورم بعد از انجام جراحی همچنان ادامه داشته باشد و با اقداماتی نظیر بانداژفشاری یا استفاده از یخ برطرف نشود، می‌تواند هشداری برای یک مشکل دیگر باشد.
آیا آرتروسکوپی گزینه خوبی برای درمان است؟
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه می کنید، آرتروسکوپی ممکن است در تشخیص و درمان آسیب شما مفید باشد:
- درد زانو
- درد شانه
- درد مچ پا
- سفتی مفصل
- تورم مفصل
- محدودیت حرکتی
- ضعف یا بی ثباتی
- کلیک کردن یا گرفتن مفصل
- علائمی که به فیزیوتراپی پاسخ نمی دهند و بهبود نمی یابند.
جراحی آرتروسکوپی توسط دکتر حسن براتی متخصص ارتوپدی
آرتروسکوپی، جراحی کم‌تهاجمی با ریسک‌پذیری بسیار کم است که می‌تواند منجر به درمان طیف وسیعی از آسیب‌های مفصلی شود. این روش در مقایسه با دیگر اشکال جراحی عوارض و خطرات کمتری را به‌دنبال دارد. دکتر حسن براتی با تخصص و تجربه بالا در این حوزه، از ابتدای این مسیر تا آخرین گام درمانی که شامل پرستاری ارتوپدی بعد از جراحی است، شما را همراهی خواهند کرد. تشخیص دقیق و اصولی دکتر براتی به همراه مهارت ایشان در انجام جراحی آرتروسکوپی بهبود نهایی در این روش درمانی را تضمین خواهد کرد.
مشاوره جراحی آرتروسکوپی
دکتر حسن براتی مشتاقانه پاسخگوی شما در زمینه ی جراحی آرتروسکوپی خواهد بود.
رزرو نوبت
برای رزرو نوبت معاینه حضوری در ساعات اداری یا مشاوره آنلاین با دکتر حسن براتی روی گزینه زیر کلیک کنید:
خدا سلامتی بده به شما آقای دکتر همیشه دعاگوتون هستم بعد از ده سال درد شدید با تزریق مفصل مثل آب روی آتیش دردم آروم شد ودر وافع رفغ شد. ممنونم از شما
هدی امیری بیمار