آرتروز شانه : علائم، خطرات و درمان

آرتروز نوعی بیماری مفصلی و شایع‌ترین شکل آرتریت است. به‌طور معمول با افزایش سن احتمال بروز آن بیشتر می‌شود؛ اما در سنین پایین‌تر هم در اثر آسیب ممکن است دچار آرتروز شوید. این مشکل می‌تواند هریک از مفاصل بدن را درگیر کند؛ اما بیشتر لگن، زانو، کمر و شانه را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این پست وب‌سایت دکتر حسن براتی درباره آرتروز شانه، علائم، روش‌های درمان و پیشگیری از آن توضیح می‌دهیم.

آرتروز شانه چیست و چه علائمی دارد؟

به‌طور کلی استئوآرتریت (OA) یا آرتروز (Osteoarthritis) در اثر تحلیل یا فرسایش غضروف مفصلی روی استخوان‌ها پدیدار می‌شود. نقش غضروف حفاظت از انتهای استخوان‌ها است و با سایش و پارگی آن انتهای عصبی استخوان بی‌حفاظ می‌ماند.

همین مشکل منجر به درد، تورم و گاهی ایجاد osteophytes، یا خار استخوان، در انتهای دو استخوان به‌هم ساییده می‌شود. احساس درد شانه در خواب هم یکی از علائم شایع این نوع آرتروز است.

علاوه‌براین علائم آرتروز شانه شامل حساسیت و سفتی در مفاصل، ازدست‌دادن انعطاف‎پذیری و احساس کشیده‌شدن استخوان‌ها روی هم می‌شود.

آناتومی شانه

برای درک عمیق‌تر موضوع بهتر است کمی با ساختار شانه آشنا شوید. شانه شما از دو مفصل با نام‌های آکرومیوکلاویکولار (acromioclavicular) و گلنوهومرال (glenohumeral) تشکیل شده است.

مفصل آکرومیوکلاویکولار (AC) محل اتصال استخوان ترقوه و آکرومیون، یا همان نوک تیغه شانه، است. در مفصل گلنوهومرال قسمت بالایی استخوان بازو (humerus) با تیغه شانه یا کتف (scapula) به هم می‌رسند.

دلایل ابتلا به آرتروز شانه چیست؟

شناخت دلیل ابتلا به بیماری‌ها می‌تواند به شما در مراقبت و پیشگیری از مشکل کمک کند. پس اجازه دهید برخی از مواردی که شما را در معرض خطر آرتروز قرار می‌دهد بررسی کنیم:

• بالارفتن سن: به طور طبیعی غضروف‌های بدن با افزایش سن ضعیف و فرسوده می‌شود.
• جنسیت: آمار نشان می‌دهد ریسک آرتروز در زنان بیش از مردان است؛ اگرچه دلیل آن هنوز مشخص نیست.
• ژنتیک: وراثت هم می‌تواند از عوامل ابتلا به آرتروز باشد.
• چاقی یا اضافه وزن: وزن زیاد باعث واردشدن فشار بیشتری بر مفاصل می‌شود.
• آسیب مفاصل: افرادی با مفصل ضعیف بیشتر در خطر ابتلا به آرتروز هستند.
• حرکت بیش از حد: داشتن مفاصل پرتحرک یا رباط‌های شل خطر OA را افزایش می‌دهد.

مشکلات دیگری هم می‌توانند منجر به آرتروز شوند:

• مرگ استخوان (استئونکروز)
• بدشکلی‌های استخوانی
• خونریزی یا عفونت مفاصل
• زوال تاندون‌ها و رباط‌های اطراف مفاصل
• عصب فشرده‌شده (در آرتروز ستون فقرات)

روش تشخیص آرتروز شانه

اصلی‌ترین علامت آرتروز احساس درد است. به‌طور خاص چنان‌چه درگیر آرتروز شانه باشید احتمالاً حرکت‌دادن آن برای شما سخت و دردناک خواهد بود. نشانه دیگر کاهش دامنه حرکتی شانه است. در این شرایط هنگام حرکت‌دادن کامل بازو با محدودیتی روبه‌رو می‌شوید. ممکن است پزشک از تست همین علامت برای تشخیص مشکل شما استفاده کند.

همچنین شنیدن صدای آرامی از شانه هنگام حرکت هم می‌تواند جز علائم آرتروز شانه باشد.

فرایند تشخیص آرتروز شانه توسط پزشک مفصل و استخوان با پرسش‌هایی درباره سوابق بیماری و معاینه‌های بالینی شروع می‌شود. متخصص و جراح ارتوپد برای ارزیابی میزان درد، حساسیت و محدودیت‌های حرکتی عضو صدمه‌دیده بافت‌های اطراف شانه را معاینه می‌کند. در این مرحله پزشک می‌تواند تشخیص دهد مشکل از آتروفی یا عضلات نزدیک مفصل است یا نه.

تست تشخیص آرتروز شانه

گاهی برای اطمینان بیشتر آزمایش‌های تشخیصی آرتروز شانه تجویز می‌شود. در ادامه رایج‌ترین تست‌ها را مشاهده می‌کنید:

• تصویربرداری اشعه ایکس (X-rays)
• اسکن ام‌آرآی (MRI scans)
• آزمایش خون
• نمونه‌برداری از مایع سینوویال، که مایعی روان‌کننده در مجموعه مفصل است، به‌منظور آنالیز تشخیصی

درمان آرتروز شانه چگونه است؟

روش‌های درمانی اولیه انواع آرتروز، ازجمله آرتروز شانه بدون نیاز به جراحی هستند. استراحت‌دادن به شانه، اصلاح سبک زندگی و تغییر حرکت‌های فرد حین فعالیت‌های روزانه اولین قدم است. به‌عنوان مثال ممکن است از بیمار خواسته شود به‌جای پوشیدن لباس از سر، لباس‌هایی با زیپ جلو بپوشد یا برای مدتی طولانی اجسامی مانند سشوار را در دست نگه ندارد.

علاوه‌براین درمان‌های موثر دیگری هم هست که‌ می‌توانید برای تسکین درد زیر نظر پزشک متخصص ارتوپدی خود انجام دهید. در ادامه تعدادی از روش‌های متداول درمان بدون جراحی آرتروز را توضیح می‌دهیم:

1- مصرف داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

داروهایی مانند ایبوپروفن یا آسپرین که به آن‌ها NSAIDs گفته می‌شود علائم التهاب و درد را کاهش می‌دهند.  به یاد داشته باشید هر نوع دارویی را باید با مشورت پزشک استفاده کنید.

(تصویر چهار)

2- فیزیوتراپی

گاهی پزشک متخصص استخوان‌ها و مفاصل فیزیوتراپی را به‌عنوان روش درمانی موثر بر کاهش دردهای آرتروزی توصیه می‌کند. انجام این تمرین‌های حرکتی تلاشی است برای افزایش انعطاف پذیری و بازگرداندن شانه آسیب‌دیده به شرایط ایده‌آل.

3- کمپرس سرد و گرم

گذاشتن کیسه آب گرم یا یخ روی شانه دو یا سه بار در روز، هر بار به‌مدت 20 دقیقه، به کاهش التهاب و درد کمک می‌کند.

4- تزریق دارو

در برخی موارد بنابر تشخیص پزشک معالج درمان آرتروز شانه می‌تواند شامل تزریق داروهایی مانند کورتیکواستروئیدها باشد. تزریق می‌تواند مستقیماً در مفاصل برای کمک به کاهش تورم و تسکین درد انجام شود. همچنین تزریق مکمل‌های ویسکوز با ایجاد بالشتک اضافی در مفاصل فشار و اصطکاک را کاهش می‌دهد.

5- مصرف داروهای مکمل

بسیاری از مردم معتقدند داروهای مکمل غذایی در درمان بیماری‌های مفصل مفید هستند. درحالی که شواهد پزشکی متناقضی دراین‌باره هست. بنابراین درصورتی که تصمیم به مصرف این داروها دارید حتما با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مکمل‌ها ممکن است با سایر داروهایی که می‌خورید تداخل داشته باشند.

علاوه‌بر نکات بالا روش‌هایی مانند آب‌درمانی و طب سوزنی هم می‌توانند سبب نتایج مثبتی در برخی از بیماران مبتلا به آرتروز شود.

درمان آرتروز شانه با عمل جراحی

هنگامی که روش‌های اولیه درمانی بی‌نتیجه باشد، یا در موارد شدید و آسیب‌های جدی، متخصص ارتوپدی عمل جراحی را توصیه می‌کند. بدیهی است عمل جراحی شانه مانند سایر جراحی‌ها با عوارض و خطرات بالقوه‌ای، مانند عفونت و مشکلات بیهوشی، همراه است. عمل جراحی آرتروز شانه به چند دسته تقسیم می‌شود:

• تعویض مفصل شانه (آرتروپلاستی کامل شانه)

در روش تعویض مفصل شانه، کل شانه با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. به‌طور معمول این نوع عمل برای درمان آرتروز مفصل گلنوهومرال کاربرد دارد.

• جایگزینی سر استخوان بازو یا استخوان بازو (همی آرتروپلاستی)

این روش درمانی هم بیشتر برای درمان آرتروز مفصل گلنوهومرال استفاده می‌شود.

• برداشتن قطعه کوچکی از انتهای استخوان ترقوه (آرتروپلاستی رزکسیون)

رایج‌ترین نوع عمل جراحی برای درمان آرتروز مفصل AC و مشکلات روتاتور کاف این گزینه است. هنگام جراحی شانه جراح ارتوپدی پس از برداشتن انتهای استخوان، فضا را با بافت اسکار پر می‌کند.

خطرات و عوارض آرتروز شانه

آرتروز ریشه نوعی درد مزمن است که در طولانی‌مدت می‌تواند خسته و ناتوان‌کننده باشد. اختلال در خواب، اضطراب و افسردگی از دیگر پیامدهای این بیماری است. علاوه‌براین درد آرتروز می‌تواند روی تمام فعالیت‌های زندگی شما تاثیر بگذارد.

درد و سختی در حرکت‌دادن بدن میل به تحرک و پویایی را کاهش می‌دهد. بنابراین ممکن است دیگر فعالیت‌هایی که احساس شادی و سرزندگی ایجاد می‌کند برای شما جذاب نباشد.

هنگام درمان آرتروز هدف ما بیشتر مدیریت علائم و بهبود عملکرد، انعطاف‌پذیری و به‌تعادل رسیدن مفاصل است. در پی این شرایط از شکستگی استخوان و آسیب‌ جدی‌تر جلوگیری می‌شود. باتوجه به شیوع این بیماری، به‌ویژه در دوران میانسالی و سالمندی، لازم است نکات مراقبتی برای پیشگیری از انواع آرتروز را یاد بگیرید.

چه افرادی مستعد ابتلا به آرتروز شانه هستند؟

احتمال اینکه بین افراد بالای 50 سال بیمار آرتروزی ببینیم زیاد است؛ اما این مشکل در جوانان هم مشاهده می‌شود. آرتروز شانه در جوانی ممکن است در اثر آسیب‌ها یا ضربه‌هایی مانند شکستگی و دررفتگی شانه ایجاد شود. این حالت «آرتروز پس از حادثه» نامیده می‌شود.

علاوه‌براین برخی مشاغل که از نظر جسمی فعالیت سنگین‌تری دارند یا لازم است حرکاتی را به‌صورت تکراری انجام دهید هم ریسک ابتلا به آرتروز را بالاتر می‌برد.

از آموزش پیشگیری تا درمان آرتروز با متخصص ارتوپدی دکتر حسن براتی

در این پست نکات مربوط به آرتروز شانه را بررسی کردیم. دیدید که چنان‌چه نسبت به درمان آرتروز بی‌توجهی کنید عوارض آن کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

برای پیشگیری از آرتروز و ساییدگی مفصل شانه ورزش، تحرک کافی، کاهش استرس، تغذیه سالم و توجه به تناسب اندام اهمیت زیادی دارد. البته باید مراقب فعالیت بیش‌ازحد و فشار به مفصل هم باشید؛ تا علائم شما تشدید نشود. در سایت دکتر براتی اطلاعات زیادی هست که با مطالعه آن‌ها یاد می‌گیرید چگونه دردهای مفصلی را با روش‌های ساده و کم‌هزینه تسکین دهید.

دکتر حسن براتی، جراح و متخصص استخوان و مفاصل (ارتوپد) و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با پشتوانه دانش روز، تجربه درخشان و تیم ارتوپدی حرفه‌ای آماده هستند تا به درمان انواع دردها و آسیب‌‌های مفصل و استخوان کمک کنند.