دررفتگی شانه: علائم، عوارض و روش های درمان

دررفتگی شانه آسیب دردناک و رایجی است. در این شرایط بخش بالایی استخوان بازو، به‌طور جزئی یا کامل، از حفره مفصل در کتف و شانه بیرون می‌زند. اگر شانه شما آسیب‌ دیده و مشکوک به دررفتن است باید سریع‌تر نزد متخصص ارتوپد و جراح استخوان و مفاصل بروید.

اگرچه بسیاری از افراد درگیر این مشکل پس از چند هفته شاهد کاهش درد و بازیابی توان استفاده از شانه خود هستند؛ اما درمان ناقص یا نبود رسیدگی به‌موقع می‌تواند ریسک دررفتگی مجدد را بالاتر ببرد و عوارض طولانی‌مدتی را ایجاد کند.

دررفتگی شانه چیست و چگونه اتفاق می‌افتد؟

شانه منعطف‌ترین مفصل بدن است و می‌تواند در چندین جهت حرکت کند. به‌طور کلی شانه مجموعه‌ای منظم از چندین استخوان، رباط و غضروف است. این شبکه قوی با عضلات، اعصاب و رگ‌های خونی پشتیبانی می‌شود.

در این ناحیه حفره کم‌عمقی به نام گلنوئید با قسمت کوچک انتهایی استخوان سر بازو به‌هم متصل هستند. به‌دلیل حرکت‌های این مفصل احتمال دررفتگی در شانه هم زیاد است.

دررفتگی می‌تواند به‌صورت جزئی یا کامل و در جهت‌های متفاوت، به سمت جلو، عقب یا پایین رخ دهد. البته بیشتر موارد دررفتن شانه رو به سمت جلو است. این شامل حدود 97 درصد از مراجعات به متخصص ارتوپد به دلیل دررفتگی در شانه می‌شود.

آسیب به بافت نرم مفصل

اتصال استخوان‌ها به‌هم از طریق بافت‌های نواری‌شکل محکمی به نام رباط یا لیگامان انجام می‌شود. این بافت علاوه‌بر اتصال دوسر استخوان‌، به چرخیدن و حرکت مفصل در جهتی خاص و محدودیت چرخش مفصل در جهات دیگر کمک می‌کند. اگر هنگام آسیب رباط کشیده یا پاره شود می‌تواند مشکل دررفتگی را پیچیده کند.

دررفتگی مکرر شانه چیست؟

افرادی که دچار دررفتگی شانه می‌شوند مستعد ابتلای مجدد به این عارضه هستند. دلیل بازگشت یا عود بیماری درمان نامناسب، نرسیدن بافت آسیب‌دیده به بهبودی کامل و سست‌شدن شانه است.

احتمال وقوع دررفتگی مجدد در بیماران جوانی که سطح فعالیت بالاتری دارند بیشتر است. همچنین بیمارانی که پاره‌شدن روتاتور کاف یا شکستن گلنوئید را تجربه می‌کنند بیشتر در معرض خطر جابه‌جایی مجدد شانه هستند.

علت دررفتگی کتف و شانه چیست؟

بیرون‌راندن استخوان از جای خود با اعمال نیروی قوی، مثلاً در اثر ضربه به شانه، اتفاق می‌افتد. چرخش شدید هم می‌تواند شانه را از حالت طبیعی خود خارج کند. اتفاقی که در آسیب‌های ورزشی، تصادف رانندگی و سقوط از ارتفاع به‌وفور مشاهده می‌شود.

علاوه‌براین ممکن است آسیب در اثر نیروی وارده از عقب به بازو یا افتادن روی بازوی کشیده‌شده هم رخ دهد.

علائم در رفتگی شانه چیست؟

هنگام معاینه و ارزیابی بالینی پزشک علائم ظاهری چرخیدن بازو رو به بیرون و برجسته‌شدن استخوان آکرومیون را بررسی می‌کند. حدود 40 درصد از دررفتگی‌های قدامی شانه با آسیب عصبی، پارگی لابروم و شکستگی حفره گلنوئید یا استخوان دوسربازو هم همراه است. البته تشخیص این موارد نیاز به معاینه دقیق پزشک دارد.

براین اساس مهم‌ترین نشانه‌های دررفتگی شانه شامل موارد زیر است:

• شانه‌ای که به‌وضوح تغییر شکل داده یا خارج از محل طبیعی خود باشد
• شروع درد ناگهانی
• درد شدید
• تورم و کبودی
• احساس چرخش مفصل از حفره
• کاهش دامنه حرکتی و ناتوانی در استفاده از مفصل شانه

سایر علائم جابجایی مفصل شانه

زمانی که شانه در حالت دررفته قرار دارد اعصاب می‌توانند کشیده شوند. بنابراین برخی بیماران علائمی مانند سوزن‌سوزن‌شدن، ضعف و بی‌حسی در نزدیکی محل آسیب، گردن یا بازو، را تجربه می‌کند. همچنین عضلات شانه ممکن است دچار اسپاسم شود. این مسئله هم شدت درد را افزایش می‌دهد.

علاوه‌بر ارزیابی موارد بالا پزشک متخصص مفصل شانه برای بررسی میزان آسیب عصبی-عضلانی، ازجمله آسیب به عصب زیر بغل، معاینه دقیق عصب عروقی را انجام می‌دهد. احتمال این نوع آسیب هنگام جابه‌جایی شانه تا 40 درصد است.

چه زمانی مراجعه به پزشک ضروری است؟

شانه‌ای که علائم بالا در آن مشاهده می‌شود باید به‌سرعت توسط پزشک متخصص مفصل و استخوان معاینه شود.  با این‌حال آگاهی از چند نکته ساده پیش از مراجعه به پزشک مهم است:

• مفصل آسیب‌دیده را تکان ندهید. با کمک اسپلینت یا تجهیزات نگهدارنده مفصل شانه را در موقعیتی که هست ثابت نگهدارید. با این کار مفصل و عضلات اطراف آن‌، رباط‌ها، اعصاب یا رگ‌های خونی آسیب کمتری می‌بینند.
• برای تسکین درد شانه و بهبود تورم مفصل شانه مصدوم، از کیسه یخ استفاده کنید.

روش تشخیص دررفتگی مفصل شانه

در بیشتر موارد روش تصویربرداری اشعه ایکس برای تشخیص دررفتگی شانه کافی است. با وجود این روش CT و MR ممکن است برای ارزیابی وجود شکستگی‌های ظریف لبه گلنوئید یا صدمه رباط و تاندون تجویز شود.

دررفتگی شانه چه خطراتی دارد؟

از‌ جا دررفتن شانه می‌تواند، علاوه‌بر درد و محدودیت استفاده از این عضو مهم حرکتی، خطرات و عوارض دیگری هم در پی داشته باشد. در ادامه به برخی از متداول‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• یک: موارد شدید دررفتگی می‌تواند به شریان زیر بغل، رگ خونی بزرگی که خون اکسیژن‌دار را به بازو می‌برد، آسیب برساند.
• دو: اگر آسیب وارده شدید باشد فرد مستعد دررفتگی‌های مکرر می‌شود. در این حالت بی‌ثباتی مزمن شانه اتفاق می‌افتد.
• سه: احتمال شکستگی استخوان همزمان با دررفتن مفصل هم هست. شایع‌ترین نوع شکستگی، که در کنار دررفتگی دیده می شود، تغییر شکل استخوان بلند بازو و ضایعه Hill-Sachs است.
• چهار: افراد مسن همراه با دررفتگی در معرض خطر جدی آسیب روتاتور کاف هم هستند. گاهی تشخیص این آسیب‌های ثانویه دشوار است. لازم است پزشک متخصص باتجربه و ماهر بیمار را معاینه کند؛ تا میزان آسیب با دقت مشخص شود.

سایر عوارض دررفتگی شانه

• پارگی عضلات، رباط‌ها و تاندون‎هایی که مفصل شانه را احاطه کرده‌اند و کارایی آن را تقویت می‌کنند
• کشیدگی، پارگی و آسیب بافت نرم شانه شامل عصب و رگ خونی درون یا اطراف مفصل
• آسیب به عصب زیر بغل که اطلاعات حسی مفصل را تامین می‌کند و منجر به ضعف و بی‌حسی شانه می‌شود

روش های درمان دررفتگی شانه

درمان دردهای مفصلی و سیستم اسکلتی بدن شامل روش‌های متنوعی می‌شود. در ادامه به چند نمونه رایج درمان مفصل دررفته شانه اشاره می‌کنیم.

1- جااندازی

یکی از روش‌های درمانی جاانداختن مفصل شانه است که در اصطلاح پزشکی به آن Closed reduction می‌گویند. این کار برای بازگرداندن استخوان‌های شانه به موقعیت خود انجام می‌شود. باتوجه به میزان درد و تورم ممکن است پزشک، پیش از اجرا، داروی شل‌کننده یا آرام‌بخش عضلانی، و در موارد اندکی داروی بیهوشی، تجویز کند.

به‌طور معمول با بازگشت استخوان شانه به جای خود درد شدید به‌سرعت بهبود می‌یابد.

2- بی‌تحرکی

پس از جااندازی مفصل شانه، استفاده از آتل یا بند مخصوص به‌مدت چندهفته می‌تواند از حرکت شانه در دوره بهبودی جلوگیری کند.

3- دارو

درمان دارویی درد شانه شامل تجویز مُسَکن یا شل‌کننده عضلانی است. این داروها کمک می‌کنند در طول دوره درمان احساس آرامش بیشتری داشته باشید.

4- عمل جراحی شانه

افرادی که مفاصل شانه یا رباط‌های ضعیفی دارند، و با وجود تقویت و توانبخشی باز هم درگیر دررفتگی مکرر شانه هستند، نیاز به جراحی شانه پیدا می‌کنند.

در موارد نادر کشش یا پارگی رباط‌ها یا تاندون‌های شانه، اعصاب آسیب‌دیده یا رگ‌های خونی اطراف آن پزشک جراح مفصل و استخوان ممکن است درمان درررفتگی شانه با عمل جراحی را توصیه کند. علاوه‌براین گاهی درمان جراحی خطر آسیب‌دیدگی مجدد را در ورزشکاران جوان کاهش دهد. متخصص ارتوپدی باتجربه با بهره‌مندی از تازه‌ترین یافته‌های علمی و تجهیزات پیشرفته برای اینکه شما دوباره به فعالیت‌های مورد علاقه خود مشغول شوید بهترین روش درمانی را در نظر می‌گیرد.

5- توانبخشی

هنگامی که دیگر نیاز به استفاده از آتل یا اسلینگ نداشته باشید، برنامه توانبخشی می‌تواند روشی موثر برای بازگرداندن دامنه حرکتی، قدرت و ثبات مفصل شانه باشد.

در بیشتر موارد دررفتگی ساده شانه، بدون آسیب عصب یا بافت اطراف، طی چند هفته بهبود می‌یابد. تنها کافی است برای بازگشت به قدرت قبل از آسیب و ازسرگیری فعالیت‌های روتین خود کمی صبور باشید. زیرا همان‌طور که اشاره شد بی‌احتیاطی ممکن است باعث صدمه مجدد به مفصل شود.

دکتر حسن براتی متخصص جراحی فوق تخصصی شانه و آسیب‌های ورزشی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تجربه‌های موفق بسیاری در زمینه درمان انواع آسیب شانه دارند. چه مبتلا به دردهای مزمن باشید و چه به‌تازگی دچار مشکل شده‌اید خدمات و مراقبت‌های ارتوپدی، مدیریت درد، پزشکی ورزشی  تیم جراحی دکتر براتی به شما کمک می‌کند تا دوباره به سلامت کامل برسید.

پیشگیری از دررفتگی شانه

می‌توان گفت تمام افراد، در هر سن و شرایطی، در معرض این مشکل هستند. نوجوانان و جوانانی که در رشته‌های فوتبال، والیبال، اسکی و ژیمناستیک فعالیت دارد و افراد سالمندی که دچار ضعف مفصل شانه و بافت‌های اطراف آن شده‌اند بیش از همه مستعد چنین عارضه‌ای هستند.

برای محافظت از شانه و جلوگیری از دررفتگی مفصل رعایت نکات زیر ضروری است:

• هنگام کار در ارتفاع نکات ایمنی برای جلوگیری از سقوط را رعایت کنید
• بعد از انجام فعالیت‌های سنگین به شانه‌های خود استراحت دهید
• از انجام حرکت‌های کششی، گرم‌کردن و سرد کردن قبل و بعد از ورزش غافل نشوید
• هنگام ورزش از لباس‌های مخصوص و پوشش‌های حفاظتی استفاده کنید
• ورزش منظم بر حفظ قدرت و انعطاف‌پذیری مفاصل و ماهیچه‌ها تاثیرگذار است؛ بنابراین تمرین‌های تقویتی خود را به‌صورت مستمر ادامه دهید. مطمئن شوید تمرین‌هایی برای تقویت عضلات اطراف بازوها، قفسه سینه و قسمت بالایی کمر در برنامه دارید.

مراقبت‌های پس از جابه‌جایی مفصل شانه

در صورت آسیب و دررفتن شانه باید بیش از قبل مراقب مفاصل خود باشید. تا زمانی که به بهبودی کامل دست نیافته‌اید به ورزش و فعالیت سنگین برنگردید. انجام مداوم تمرین‌های ورزشی که پزشک متخصص یا ارتوپد به شما آموزش می‌دهد از بازگشت مشکل جلوگیری می‌کند.

درمان انواع آسیب شانه با تیم تخصصی ارتوپدی دکتر حسن براتی

برای دررفتگی شانه که نوعی آسیب شانه متداول است روش‌های مراقبتی و درمانی زیادی دراختیار داریم. در موارد معمول استراحت، بی‌تحرکی عضو آسیب‌دیده، کمپرس یخ، داروها و توانبخشی برای تسکین درد و بهبود مشکل موثر هستند.

در آسیب‌های شدیدتر که نیاز به جراحی ترمیم تاندون و رباط پاره یا کشیده‌شده باشد متخصص ارتوپدی تمام ملاحظات لازم را در نظر می‌گیرد. انتخاب مناسب‌ترین روش درمانی از سوی پزشک و انجام دقیق توصیه‌های ایشان کمک می‌کند تا هرچه سریع‌تر بدن خود را به حالت طبیعی بازگردانید.

به‌عنوان نکته پایانی از شما انتظار داریم هرگونه علائم دررفتگی شانه یا آسیب به مفاصل را جدی بگیرید و با پزشک متخصص و باتجربه مشورت کنید. تشخیص در زمان مناسب و درمان زودهنگام می‌تواند بر جلوگیری از آسیب‌های شدیدتر و عوارض طولانی‌مدت موثر باشد.