شانه یخ زده و راه های درمان آن

اگر در حال کلنجاررفتن با خشکی و درد شانه هستید، ممکن است گرفتار عارضه شانه یخ زده شده باشید. این بیماری که شیوع 2 تا 5 درصدی میان افراد دارد، موجب محدودشدن دامنه حرکتی شانه می‌شود. اینکه چه عواملی موجب بروز شانه یخ زده می‌شود و چه راهکار درمانی برای این عارضه وجود دارد، موضوعی است که تصمیم داریم در این مقاله به آن بپردازیم.

آناتومی مفصل شانه

مفصل شانه که یک مفصل گوی شکل و کاسه مانند است از سه استخوان اصلی با نام‌های هومروس (استخوان بازو)، اسکاپولا (استخوان کتف) و ترقوه تشکیل شده است. بافتی نرم و محکم که با عنوان کپسول مفصلی شهرت دارد، این سه استخوان را احاطه کرده و موجب ثبات آن‌ها شده است. لازم به ذکر است که مجموعه این استخوان‌ها در کنار این بافت نرم موجب دامنه حرکتی وسیع و گسترده شانه شده است.

شانه یخ زده یا شانه منجمد به چه معناست؟

شانه منجمد یا کپسولیت چسبنده از نام‌های دیگر اختلال شانه یخ زده است. شانه منجمد زمانی بروز پیدا می‌کند که کپسول مفصلی موجود در شانه در اثر التهاب ضخیم و سفت می‌شود. در نتیجه این افزایش ضخامت و سفتی دامنه حرکتی شانه به‌شدت محدود می‌شود. این بیماری اغلب در سه مرحله ظاهر می‌شود:

• انجمادشده: اولین مرحله از شانه یخ زده مرحله انجماد است که اغلب 6 هفته تا 9 ماه طول می‌کشد. مشخصه اصلی این مرحله دردهای خفیف در ناحیه شانه است.
• منجمدشده: در این مرحله با سفتی و محدودیت دامنه حرکتی شانه مواجه هستیم که انجام ساده‌ترین کارها را برای افراد با دشواری همراه می‌کند.
• ذوب‌شدن: در مرحله آخر از شانه یخ زده شاهد بهبودی تدریجی حرکت شانه هستیم. شایان ذکر است که این مرحله به‌مدت 6 ماه تا 2 سال طول می‌کشد.

علائم شانه یخ زده

اصلی‌ترین مشخصه شانه منجمد سفتی و درد شانه است. افراد در مراحل اولیه این بیماری دردی مبهم را در شانه خود احساس می‌کنند که با گذشت زمان تشدید پیدا می‌کند. تداوم این درد اغلب منجر به کاهش توان و قدرت حرکت شانه می‌شود. به‌گونه‌ای که با هر حرکت دست، درد موجود در آن شدیدتر می‌شود. برای برخی از افراد درد شانه حاصل از این عارضه با مختل‌شدن فرآیند خواب همراه است.

دلایل ابتلا به شانه یخ زده

پزشکان و محققان هنوز دلیل واضح و قطعی برای ابتلا به عارضه شانه یخ‌ زده نیافته‌اند. بااین‌حال تصور می‌شود مجموعه‌ای از عوامل در کنار هم ریسک ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش می‌دهند. ما در ادامه اشاره‌ای کوتاه به هرکدام از این موارد خواهیم داشت.

↫ سن و جنسیت

اولین فاکتوری که در بروز شانه منجمد می‌تواند نقشی تاثیرگذار داشته باشد، سن و جنسیت افراد است. احتمال بروز این عارضه در میان زنان و افراد گروه سنی 40 تا 60 سال بیش از سایر افراد است.

↫ کم تحرکی و یا عدم تحرک

عدم تحرک شانه یکی از عواملی است که زمینه را برای التهاب مفاصل شانه و یخ‌زدگی آن فراهم می‌کند. این بی‌تحرکی می‌تواند در نتیجه آسیب‌های گذشته شانه یا انجام یک جراحی خاص باشد. ضمن اینکه عدم تحرک ناشی از ورزش‌نکردن هم در این ماجرا تاثیرگذار است.

↫ ابتلا به بیماری‌های مختلف

اینگونه تصور می‌شود که ابتلای افراد به بیماری‌های مختلف افراد را بیشتر در معرض خطر شانه یخ زده قرار می‌دهد. از جمله مهم‌ترین این بیماری‌ها می‌توان به دیابت، بیماری پارکینسون، بیماری‌های قلبی و عروقی و کم‌کاری یا پرکاری تیروئید اشاره کرد.

راه های پیشگیری از شانه یخ زده

از آنجایی که مهم‌ترین پارامتر در بروز شانه منجمد بی‌تحرکی افراد است، با داشتن تحرک و تمرین می‌توان تا حد زیادی از بروز این آسیب جلوگیری کرد. تصور بسیاری از افراد بعد از آسیب‌های متعدد شانه یا جراحی این است که اگر شانه خود را در وضعیت ثابتی قرار دهند، از سلامت کامل شانه مراقبت کرده‌اند. اما این تصور اشتباه تنها منجر به پیدایش مشکلات و آسیب‌های بیشتر نظیر سفتی و درد شانه می‌شود. از دیگر عوامل مهمی که می‌تواند به پیشگیری از بروز این عارضه کمک کند، کنترل دیابت و درمان کم‌کاری و پرکاری تیروئید است.

روش تشخیص شانه منجمد یا شانه یخ زده

عموما تشخیص شانه یخ زده با کمک معاینات فیزیکی کاملا امکان‌پذیر است. در بسیاری از موارد پزشک معالج با ارزیابی توان حرکتی مفصل شانه اطلاعات بسیار ارزشمند و جامعی را در رابطه با وضعیت شانه کسب  می‌کند. معاینه فیزیکی در تشخیص شانه منجمد به دو صورت انجام می‌شود:

1- معاینات فیزیکی فعال: در این روش خود بیمار تلاش می‌کند با حرکت‌دادن شانه اطلاعات دقیقی از میزان درد و محدودیت حرکتی را که تجربه می‌کند، در اختیار پزشک قرار دهد.

2- معاینات فیزیکی غیرفعال: در معاینات غیرفعال حرکت مفاصل شانه مستقیما توسط خود پزشک متخصص انجام می‌پذیرد.

در اغلب موارد انجام معاینات فوق برای تشخیص دقیق شانه یخ‌ زده کفایت می‌کند. بااین‌حال زمانی که اطلاعات کاملی از وضعیت مفصل شانه وجود نداشته باشد، انجام آزمایشات بالینی متعدد می‌تواند به ارزیابی دقیق‌تر وضعیت بیمار کمک کند. از مهم‌ترین آزمایشات بالینی می‌توان به تصویربرداری با اشعه ایکس، ام‌آر‌آی و سونوگرافی اشاره کرد. شایان ذکر است که دکتر براتی با داشتن سال‌ها تخصص و تجربه در این حوزه، مسیر کوتاه‌تری از تشخیص تا درمان را پیش‌روی افراد قرار داده‌اند. اگر شما هم یکی از قربانیان این عارضه هستید، می‌توانند با بهره‌گیری از خدمات ارزنده دکتر براتی سلامت و شادابی را در فرآیندی کوتاه‌مدت مهمان جسم و جانتان کنید.

درمان شانه یخ زده

شانه منجمد برخلاف سایر عارضه‌های دیگر طی فرآیندی خودبه‌خودی بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال درد و گرفتگی شانه حاصل از این عارضه آنقدر طاقت‌فرسا و جانکاه است که می‌تواند طندگی طبیعی و روزمره افراد را مختل کند. بنابراین پیشنهاد می‌شود با دیدن علائم شانه یخ‌ زده سریعا به پزشک مراجعه کرده و فرآیند درمان را زیر نظر متخصص سپری کنید. به‌طور کلی روش‌های درمان شانه یخ زده به دو دسته درمان‌های محافظه‌کارانه و روش‌های جراحی تقسیم می‌شود. در ادامه همراه ما باشید تا با روش‌های درمان شانه یخ زده در این دو دسته آشنا شوید.

↫ دارو درمانی

در اکثر موارد درمان شانه یخ زده با کمک دارو با موفقیت و بهبودی همراه است. اینکه کدام نوع دارو برای شما اثربخشی بیشتری دارد کاملا بستگی به وضعیت بیماری و نظر پزشک متخصص دارد. عموما هم داروهای تجویزشده در درمان شانه یخ زده در دسته مسکن‌ها و داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی قرار می‌گیرند که موجب کاهش درد، التهاب و گرفتگی شانه می‌شوند. در مواردی هم تزریق استروئید (کورتیزون) داخل مفصل شانه می‌تواند به عنوان یک داروی ضدالتهابی قوی مورد استفاده قرار گیرد.

↫ هیدرودیلاتاسیون

یکی از دلایلی که منجر به پیدایش عارضه شانه منجمد می‌شود، کم‌شدن مایع استریل در داخل مفصل شانه است. بنابراین یم‌توان یکی از روش‌های درمان شانه یخ زده را هیدرودیلاتاسیون دانست. هدف پزشکان از انجام این روش این است که با تزریق آهسته و آرام مایع استریل در داخل مفصل شانه ضمن گشادکردن مفصل شرایط را برای رفع گرفتگی و درد شانه فراهم کنند.

↫ فیزیوتراپی

فیزیوتراپی روش پایه و همیشگی در درمان دردها و گرفتگی‌های مختلف مفاصل است. فیزیوتراپی شانه یخ زده می‌تواند از چند هفته تا چند ماه طول بکشد که وضعیت بیمار، تعیین‌کننده اصلی در این ماجراست. مقصود از انجام فیزیوتراپی در درمان شانه یخ زده بازگرداندن توان حرکتی به مفاصل و رفع گرفتگی شانه است. رمز پیروزی این روش انجام منظم و اصولی تمرینات ورزشی است که توسط فیزیوتراپیست تجویز می‌شود. از بهترین ورزش‌هایی که به بهود و رفع گرفتگی و درد شانه کمک می‌کند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

‣ خم‌کردن دست در حالت درازکش

یک ورزش برای شانه یخ زده خم‌کردن دست در حالت خوابیده است. برای انجام این روش ابتدا روی سطحی صاف دراز بکشید. حالا در حالتی که بدنتان در امتداد یک خط قرار گرفته است تلاش کنید تا با دست سالم خود دست آسیب‌دیده را به بالای سرتان هدایت کنید. استفاده از دست سالم برای نگاه‌داشتن آرنج دست آسیب‌دیده به انجام صحیح این حرکت کمک می‌کند. این حرکت را تا جایی ادامه دهید که احساس کشش را در دست خود احساس کنید.

‣ کشش ضربدری

یکی دیگر از تمرینات مهم ورزش برای شانه یخ زده انجام کشش ضربدری در قسمت بازو است. برای انجام این حرکت بایستید. در گام بعدی تلاش کنید دست آسیب‌دیده را به سمت قفسه سینه خود ببرید. برای انجام آسان‌تر این روش لازم است برای کشش بازو به سمت قفسه سینه از دست سالم خود نیز کمک بگیرید. به مدت 10 تا 15 ثانیه کشش را در بازوی آسیب‌دیده خود احساس کرده و سپس به حالت اولیه خود بازگردید.

‣ کشش از عقب

آخرین ورزش برای درمان شانه یخ زده کشش بازو با کمک حوله است. برای انجام این روش ابتدا دست‌های خود را به عقب ببرید. حالا حوله‌ای یک متری را به حالت افقی با دو دست خود بگیرید. در گام بعدی تلاش کنید بازوی آسیب‌دیده خود را با کمک دست سالمتان به سمت بالا هدایت کنید.

↫ جراحی

اگر روش‌های محافظه‌کارانه درمان شانه یخ زده برای بهبودی این عارضه کارساز نباشند، بهترین گزینه پیش‌رو جراحی خواهد بود. عموما جراحی آخرین گزینه درمان شانه یخ زده است که از سوی پزشکان به بیماران پیشنهاد می‌شود. شایان ذکر است که هدف از جراحی آزادسازی مفاصل و بازگشت توان حرکتی به شانه است. جراحی شانه منجمد عموما به دو صورت قابل انجام است:

‣ آرتروسکوپی شانه

در روش آرتروسکوپی شانه، جراح اورتوپد تلاش می‌کند با ایجاد برش‌های کوچک روی پوست، نواحی آسیب‌دیده و سفت کپسول مفصلی را قطع کند. برای انجام این نوع جراحی از ابزاری به اندازه یک مداد استفاده می‌شود که با هدایت آن به داخل مفاصل، جراحی با آسیب کمتری انجام می‌پذیرد.

‣ مانیپولاسیون

مانیپولاسیون که نام دیگر آن دستکاری مفصلی است، یکی دیگر از روش‌های جراحی شانه منجمد است. این روش با حرکت‌دادن شانه در جهات مختلف تحت بیهوشی کامل بیمار انجام می‌پذیرد. این روش به رفع چسبندگی‌های مفصلی و گرفتگی شانه کمک می‌کند.

کلام آخر

شانه یخ زده یا منجمد اصطلاحی است که برای گرفتگی و درد شانه به‌کار می‌رود. این عارضه عموما در اثر کم‌تحرکی یا بی‌تحرکی افراد رخ می‌دهد. ضمن اینکه فاکتور سن، جنسیت و داشتن سابقه بیماری‌های مختلف هم می‌تواند ریسک ابتلا به این عارضه را افزایش دهد. خوشبختانه این روش با گذشت زمان و طی فرآیندی خودبه‌خودی بهبود پیدا می‌کند. بااین‌حال برای رهایی زودهنگام از گرفتگی و درد شانه انجام درمان‌های پزشکی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.