آیا خار پاشنه خطرناک است؟+ علائم و روش های درمان

خار پاشنه پا، یک بیماری در ناحیه پاشنه پاست که در صورت تداوم علائم می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد روزانه افراد شود. پا از جمله اعضای پرکاربرد بدن است که در طول زمان دچار ساییدگی و آسیب می‌شود. در بسیاری از موارد این آسیب و ساییدگی در قالب خار پاشنه پا نمایان می‌شود. خوشبختانه با توسل به روش‌های درمان غیر جراحی می‌توان از درد پای ناشی از خار پاشنه رهایی پیدا کرد.

خار پاشنه چیست؟

خار پاشنه نامی عمومی برای عارضه‌ای پزشکی با عنوان فاسئیت پلانتار است. فاسیا یک بافت تونلی و نوارمانند سخت و بدون انعطاف است که رسالت خود را با حمایت و افزایش استحکام دستگاه اسکلتی عضلانی به انجام می‌رساند. جالب است بدانید که بافت فاسیا در بخش‌های مختلف بدن وجود دارد. همین امر هم اسباب تحرک آسان و بدون‌دردسر بدن را فراهم می‌کند. عارضه خار پاشنه پا را باید در محلی به نام فاسیای پلانتار (فاسیای کف پا) جستجو کرد. این بافت طنابی شکل از ناحیه استخوان پاشنه آغاز می‌شود و تا انتهای انگشتان پا امتداد دارد. قوس موجود در کف پا، هم نتیجه وجود همین بافت طنابی بلند و نازک است. در شرایطی که بافت فاسیا دچار التهاب و آسیب شود، سروکله‌ی خار پاشنه هم پیدا می‌شود. به‌عبارتی می‌توان خار پاشنه را پاسخ بدن به استرس، فشار و التهاب ایجادشده در بافت فاسیا دانست.

بروز بیماری خار پاشنه پا با رشد زائده‌ای استخوانی در ناحیه پاشنه همراه است که عموما نمی‌توان آن را با چشم غیرمسلح دید. در صورتی که این زاده استخوانی به بافت نرم کف پا رسوخ پیدا کند، علامی نظیر درد و عدم توانایی تحرک ظاهر می‌شود. بنابراین می‌توان یکی از دلایل شایع درد کف پاشنه را همین عارضه دانست. بااین‌حال مواردی هم وجود دارد که این اختلال جسمانی بدون هیچ درد و علامتی ظاهر می‌شود.

دلایل ایجاد خار پاشنه چیست؟

همان‌طور که گفته شد؛ خار پاشنه پا عارضه‌ای است که در اثر التهاب بافت فاسیا یا رسوب ماده‌معدنی کلسیم در ناحیه پاشنه پا ظاهر می‌شود. ریشه این التهاب و رسوب را می‌توان کشیدگی، پارگی یا آسیب‌دیدگی بافت فاسیا در اثر استفاده مفرط یا ایجاد فشار در ناحیه کف پا دانست. برای درک بهتر این ماجرا بافت نوارمانند موجود در کف پا را مانند زه کمان تصور کنید که در اثر کشیدگی زیاد ممکن است شکسته شود یا ترکی جزئی بردارد. بنابراین از دلایل شایع خار پاشنه پا بایستی به فهرستی از موارد زیر اشاره کرد:

• ایستادن بیش از حد روی یک پا
• استفاده از کفش‌های نامناسب روی سطوح سخت
• انجام فعالیت‌هایی که موجب ایجاد فشار بر ناحیه کف پا می‌شود
• زیادبودن قوس کف پا یا صافی آن
• سفت‌بودن عضله‌های موجود در ساق پا
• واردشدن ضربات متعدد به کف پا
• مشکل در راه‌رفتن
• ناهنجاری‌های موجود در الگوی پیاده‌روی

در کنار دلایل شایع بروز عارضه خار پاشنه باید از موارد هم نام برد که خطر ابتلا به این عارضه را دوچندان می‌کند. این موارد عبارتند از:

• افزایش سن
• داشتن اضافه وزن
• آرتروز
• دیابت
• انجام فعالیت‌های بدنی سنگین (نظیر دویدن در مسافت‌های طولانی یا انجام مکرر رقص‌های هوازی در کوتاه‌مدت)

آیا خار پاشنه پا خطرناک است؟

یکی از سوالات متداول افراد در کلینیک‌های پزشکی این است که آیا خار پاشنه پا خطرناک است؟ در پاسخ باید ابتدا نگاهی کوتاه به آمار افراد مبتلا به این عارضه داشته باشیم. طبق مطالعات پزشکی حدود 55 درصد افراد در سن 60 تا 90 سالگی حداقل یک‌بار خار پاشنه را تجربه می‌کنند. این عارضه عموما چیزی جز درد و ناراحتی برای افراد به‌دنبال ندارد. بااین‌حال عدم توجه به علائم می‌تواند موجب روز اختلال در عملکرد روزانه افراد شود.

علائم خار پاشنه پا چیست؟

همه افراد مبتلا به خار پاشنه علائمی یکسان را تجربه نمی‌کنند؛ اما به‌طور کلی علائم بروز این عارضه به شرح زیر است:

• درد ناشی از خار پاشنه پا می‌تواند مزمن و ادامه‌دار یا خفیف و متناوب باشد.
• درد ناشی از خار پاشنه می‌تواند در هر قسمتی از کف پا تجربه شود (جلو، کف پاشنه یا کل کف پا).
• با انجام تحرک بیشتر نظیر دویدن، ایستادن یا راه‌رفتن درد ناشی از خار پاشنه افزایش پیدا می‌کند.
• درد موجود در پاشنه پا بر اثر افزایش وزن یا تغییر فعالیت نشانه قطعی ابتلا به خار پاشنه پا خواهد بود.
• درد پاشنه پا در اوایل صبح یا بعد از نشتن‌های طولانی‌مدت شدت بیشتری دارد.

روش تشخیص خار پاشنه پا توسط پزشک

در تشخیص خار پاشنه پا گرفتن شرح‌ حال کلی، انجام معاینات بدنی و در مواردی هم بررسی آزمایشات فیزیکی حرف اول را می‌زند. در بسیاری از موارد پزشک معالج با بررسی مناطق حساس در ناحیه پاشنه پا قادر به تشخیص خار پاشنه پا خواهد بود. بااین‌حال انجام آزمایشات فیزیکی (نظیر ایستادن روی یک پا یا راه رفتن) و آزمایشات تصویربرداری (نظیر اشعه ایکس) می‌تواند روشی موثرتر در تشخیص دقیق این عارضه باشد.

روش های درمان خار پاشنه پا

مطالعات نشان داده است که 90 درصد افراد مبتلا به خار پاشنه بعد از حدود 10 ماه از شروع روش‌های درمانی ساده، بهبود پیدا می‌کنند. بنابراین می‌توان به کارسازبودن روش‌های درمان غیرجراحی کاملا امیدوار بود.

+ استراحت

اولین گام در تسکین علائم خار پاشنه استراحت‌دادن به پا و کاهش یا حذف تمام فعالیت‌هایی است که موجب شدت علائم این عارضه می‌شوند.

+ فیزیوتراپی

فیزیوتراپی با تشخیص پزشک معالج می‌تواند از دیگر روش‌های موثر در درمان خار پاشنه باشد. نتیجه‌بخش‌بودن این روش بستگی زیادی به انجام درست تمرین‌ها در خانه دارد. این تمرینات با تمرکز بر عضلات پاشنه و فاسیای کف پا انجام می‌شود. تکرار صحیح این حرکات در خانه به ویژه در اوقات شب قبل از خواب روشی تاثیرگذار در کاهش درد و التهاب ناحیه پا خواهد بود.

+ ورزش

از روش‌های قابل اطمینان و اثربخش در درمان خار پاشنه انجام حرکات کششی و تمرین‌های ورزشی ویژه است. عضلات موجود در کف پا بعد از التهاب سفت می‌شوند. همین امر، علائم مربوط به خار پاشنه را در افراد تشدید می‌کند یا باعث آسیب ورزشی جدی در ورزشکاران می‌شود. کارآمدترین روش برای رهایی از این مشکل ورزش و انجام حرکات کششی مناسب است. کشیدن عضلات ساق پا و کشیدن فاسیای کف پا صدرنشین این حرکات ورزشی خواهند بود.

+ استفاده از کفش طبی و کفی کفش

از آنجایی ریشه خار پاشنه فشار واردشده بر فاسیای کف پاست، با بهره‌گیری از کفش‌های طبی با کفی مناسب، می‌توان فشار، پارگی و آسیب‌دیدگی ناحیه کف پا را التیام بخشید.

+ تزریق کورتیزون

کورتیزون را باید به عنوان یکی از قدرتمندترین داروهای ضد التهاب دانست. تجویز و تزریق این دارو به درون بافت فاسیای کف پا تنها با تشخیص پزشک معالج امکان‌پذیر است. تزریق بیش‌ازحد این دارو می‌تواند موجب پارگی فاسیای کف پا شود.

+ کمپرس یخ

یک درمان ساده خانگی برای رهایی از درد ناشی از خار پاشنه استفاده از کمپرس سرد یا یخ به مدت 15 دقیقه است. این روش با کاهش تورم و بی‌حس‌کردن موقت ناحیه درد موجب تسکین علائم می‌شود.

+ اسپلینت‌های شبانه

اسپلینت ابزاری کارآمد در کشیده نگاه‌داشتن فاسیای کف پا در طول شب است. این وسیله گرچه موجب اسباب ناراحتی و آزار افراد در هنگام خوابیدن می‌شود؛ بااین‌حال در کاهش درد صبحگاهی تاثیر به‌مراتب چشمگیری دارد.

+ شوک درمانی

هدایت امواج صوتی به سوی ناحیه دردناک پاشنه پا تعریفی کوتاه و روشن برای شوک‌درمانی است. در مواردی که دردهای ساده‌تر کارساز نباشد، این روش می‌تواند گزینه درمانی خوبی باشد.

+ ترمیم بافت اولتراسونیک

اولتراسونیک یک فناوری جدید در عرصه پزشکی است که می‌تواند با تخریب استخوان زائد موجب بهبودی خار پاشنه شود. ابزار مورد استفاده در این روش درمانی، یک سوزن مخصوص است که آن را وارد بافت آسیب‌دیده می‌کنند. این سوزن با نزدیک‌شدن به محل آسیب حالت لرزش پیدا کرده و منجر به شکسته‌شدن زاده استخوانی می‌شود. در نهایت هم بدون نیاز به هیچ‌گونه برشی از بافت پا خارج می‌شود.

+ جراحی خار پاشنه پا

در صورت شکست روش‌های محافظه‌کارانه ذکرشده در بالا جراحی تنها گزینه درمانی خار پاشنه خواهد بود. روش‌های متعددی در جراحی وجود دارد که رایج‌ترین آن جداکردن رباط فاسیا از استخوان پاشنه و برداشتن خار پاشنه با ابزارهای مخصوص است.

چگونه از ایجاد خار پاشنه جلوگیری کنیم؟

پیشگیری از خار پاشنه پا مستلزم داشتن توجه به سلامت پاست. شاید بتوان اصول مراقبت از سلامت پا را در موارد زیر خلاصه کرد:

‣استفاده از کفش مناسب

داشتن کفش مناسب به منزله سپری محکم و قابل اطمینان برای پا در برابر ضربه و فشار است.

‣کنترل وزن

اضافه وزن و چاقی یک هشدار مهم برای احتمال ابتلا به خار پاشنه است. با تغییر سبک زندگی و داشتن وزن استاندارد می‌توان خطر ابتلا به این عارضه را کاهش داد.

‣ورزش

تاثیر ورزش در سلامت بدن، بر هیچ‌کسی پوشیده نیست. درعین حال انجام نادرست حرکات کششی یا گرم‌نکردن بدن می‌تواند اثرات مفید ورزش را وارونه سازد.

‣اصلاح قوس‌ها

از قوس کف پا یا صافی آن غافل نشوید. این دو از عوامل زمینه‌ساز ابتلا به خار پاشنه پاست. انجام تمرینات کششی ساده در خانه، روشی کارآمد برای اصلاح این مشکل است.

‣استفاده از یخ

در صورت مواجه‌شدن با درد کف پا استفاده از کمپرس یخ گزینه‌ای هوشمندانه برای جلوگیری از التهاب بیشتر پا خواهد بود.

درمان خار پاشنه توسط دکتر حسن براتی

باور پزشکان بر این است که خار پاشنه پا پاسخ بدن به استرس و فشار واردشده بر پاست. این پاسخ دفاعی به شکل رسوب کلسیمی در پاشنه پا و شکل‌گیری زائده استخوانی در آن نمایان می‌شود. خوشبختانه روش‌های درمانی متعددی برای درمان این عارضه وجود دارد که جراحی آخرین گزینه در آن است. بنابراین می‌توان با تکیه بر درمانغیر جراحی اسباب التیام و بهبودی خار پاشنه را کاملا فراهم کرد. در این‌میان بهره‌گیری از تخصص پزشکی باتجربه و کارآزموده اثربخشی این روش‌های درمانی را به‌طور قابل توجهی ارتقا می‌دهد. دکتر براتی یکی از افراد متخصص و باتجربه در این حوزه است که ضمن ارزیابی دقیق و هوشمندانه، با اتخاذ روش‌های موثر درمانی، علائم ابتلا به خار پاشنه را در افراد التیام می‌بخشد.