انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز چیست؟ علل و درمان

انحراف ستون فقرات که با نام اسکولیوز هم شناخته می‌شود، عارضه‌ای نسبتا شایع در میان افراد است. این اختلال در صورت شدت‌یافتن علائم می‌تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد طبیعی افراد شود. ما در این مقاله قصد داریم هر آنچه در باب انحراف ستون فقرات، علائم و روش‌های درمانی آن می‌دانیم با شما به اشتراک بگذاریم. پس تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

آناتومی ستون فقرات

ستون فقرات را باید بزرگ‌ترین تکیه‌گاه بدن دانست که ضمن محافظت از نخاع در برابر صدمه، امکان انجام حرکات جسمانی بدون تحمل فشار و آسیب را برای افراد فراهم می‌کند. اصلی‌ترین عضو تشکیل‌دهنده ستون فقرات ۳۳ استخوان جداگانه‌ است که ما آنها را با نام مهره می‌شناسیم. مهره‌ها اگرچه حیاتی‌ترین قسمت در ستون فقرات هستند و نقشی کلیدی در سلامت جسمانی بدن بر عهده دارند؛ بااین‌حال تنها عضو تشکیل‌دهنده ستون فقرات نیستند. از دیگر قسمت‌های مهم در ساختمان ستون فقرات باید به ماهیچه‌ها، تاندون‌ها، رباط‌های قابل انعطاف، نخاع و اعصاب بین مهره‌ای اشاره کرد. ما در ادامه به کارکرد هر کدام از قسمت‌های مختلف ستون فقرات اشاره‌ای کوتاه خواهیم داشت.

← ماهیچه‌ها یا عضلات

ستون فقرات از دو گروه اصلی ماهیچه‌ای با نام‌های اکستنسورها و فلکسورها تشکیل شده است. اکستنسورها که در قسمت پشت ستون فقرات هستند، به ما قدرت ایستادن و بلندکردن اجسام می‌دهند. در مقابل فلکسورها در قسمت جلویی ستون فقرات قرار دارند که عضلات شکمی و حرکاتی نظیر خم‌شدن به جلو را پشتیبانی می‌کنند.

← مهره‌ها

همان‌طور که گفته شد، ۳۳ استخوان جداگانه با نام مهره ستون فقرات ما را تشکیل می‌دهند. مهره‌ها مناطق مختلفی از بدن را پوشش می‌دهند. تقسیم‌بندی مهره‌ها در مناطق مختلف بدن به شرح زیر است:

← گردن

حمایت از وزن سر و انجام حرکات موجود در ناحیه گردن، مهم‌ترین کاکرد مهره‌های ستون فقرات در ناحیه گردن است. هفت مهره از ستون فقرات به ناحیه گردن اختصاص دارد.

← قفسه سینه

کمترین دامنه حرکت ستون فقرات به مهره‌های موجود در قفسه سینه تعلق دارد. تکلیف اصلی مهره‌های قفسه سینه را باید محافظت از قلب و ریه دانست. دوازده مهره در انجام این تکلیف مهم نقش دارند.

← کمر

۵ مهره با اندازه نسبتا بزرگ در ستون فقرات کمر وجود دارند که نقشی کلیدی در تحمل وزن بدن و خنثی‌کردن فشار ناشی از بلندکردن اجسام سنگین برعهده دارند.

← استخوان ساکروم

اصلی‌ترین کارکرد استخوان ساکروم را باید اتصال ستون فقرات به استخوان لگن دانست. پنج مهره در این ناحیه وجود دارد که با اتصال خود به استخوان‌های لگن حلقه‌ای با نام لگن را در بدن تشکیل می‌دهند.

← دنبالچه یا ناحیه کوکسیکس

در نهایت چهار مهره از ستون فقرات در ناحیه کوکسیکس وجود دارد که اسباب اتصال ستون فقرات به رباط‌ها و عضلات کف لگن را فراهم می‌کند.

← رباط‌ها

رابط‌ها که به آنها لیاگامان هم گفته می‌شود، نوارهای فیبری قوی هستند که به مهره‌ها اجازه حرکت بیش از اندازه را نمی‌دهند. به عبارتی تثبیت ستون فقرات و حرکت طبیعی مهره‌ها از جمله وظایف مهم رباط‌ها در ستون فقرات است.

← نخاع و عصب

رشته نخاع از جمجمه آغاز می‌شود و تا ناحیه میانی کمر ادامه دارد. بعد از مهره‌های اول و دوم ستون فقرات در ناحیه کمر، نخاع به شکل ریشه‌های عصبی امتداد پیدا می‌کند. عصب‌ها نیز نقش کلیدی در نقل و انتقال پیام از مغز به عضلات بر عهده دارند.

انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز(Scoliosis) چیست؟

انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز، به انحنای جانبی ستون فقرات گفته میشود که اغلب در نوجوانان تشخیص داده می شود. در حالی که انحراف ستون فقرات می‌تواند در افراد مبتلا به بیماری‌هایی مانند فلج مغزی و دیستروفی عضلانی رخ دهد، علت اکثر انحرافات دوران کودکی ناشناخته است. اکثر موارد انحراف ستون فقرات خفیف هستند، اما برخی از انحراف‌ها با رشد کودک بدتر می‌شوند.  انحراف شدید ستون فقرات می‌تواند ناتوان‌کننده باشد. در واقع فضای درون قفسه سینه را کاهش می‌دهد و عملکرد صحیح ریه‌ها را دشوار می‌کند.

انواع اختلالات اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات

مشکلات ستون فقرات برحسب سه فاکتور مهم قابل دسته‌بندی در گروه‌های مختلف است. این سه فاکتور مهم عبارتند از:

1- سن ابتلا به اسکولیوز

به طور کلی زمان ابتلا به اسکولیوز شامل سه گروه سنی نوزادان، نوجوانان و افراد بالغ می‌شود. مشکلات ستون فقرات در نوزادان با اختلالات حین زایمان از نوزادای تا سه سالگی همراه است. سن ابتلا به اسکولیوز در نوجوانی شامل سال‌های 4 تا 10 سالگی و 11 تا 18 سالگی می‌شود.

2- نوع شکل و ناحیه آسیب‌دیده در اختلال اسکولیوز

مشکلات ستون فقرات در دو شکل C و S در بدن ظاهر می‌شوند. در حالت C مهره‌های پشتی ستون فقرات به سمت چپ انحنا پیدا کرده و حالتی C مانند را به وجود می‌آورند. اگر این انحنا نواحی ستون فقرات توراسیک را هم درگیر کند، آن وقت اسکولیوز شکلی S مانند به خود می‌گیرد که معمولا این نوع از انحراف ستون فقرات در سنین 10 تا 15 سالگی قابل مشاهده است. نوع دیگری از اسکلولیز وجود دارد که با عنوان دکسترو اسکولیوز شناخته می‌شود. این نوع اختلال شایع‌ترین نوع اسکولیوز است که عموما با انحراف ستون فقرات به سمت راست همراه است و نواحی میانی و فوقانی کمر را شامل می‌شود.

3- انواع اسکولیوز بر حسب علت پیدایش

از دلایل شایع اسکولیوز که منجر به تنوع و گوناگونی آن می‌شود، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تغییرات آرتروزی در ستون فقرات که عموما در افراد بالغ مشاهده می‌شود
• اختلالات عصبی عضلانی و نوروماسکولار
• بیماری شوئرمن
• اختلال ژنتیکی مارفان
• اختلال رشدی در مهره‌ها در سنین جنینی

به تقسیم‌بندی مشکلات ستون فقرات شکل دیگری را هم باید اضافه کنیم که به آن اسکولیوز ساختاری و غیرساختاری یا عملکردی گفته می‌شود. در اسکولیوز ساختاری دلیل شایع انحراف و آسیب‌دیدگی ستون فقرات، نقص مادرزادی یا یک نوع بیماری خاص است که عموما هم به واسطه جراحی قابل درمان است. در حالت دوم یعنی اسکولیوز عملکردی یا غیرساختاری نقص عملکرد منجر به ایجاد انحرافات موقتی شده که با کمک درمان‌های اصلاحی قابل درمان و بهبودی است.

علائم و علل بروز انحراف ستون فقرات

علائم و نشانه های انحراف ستون فقرات ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• شانه‌های ناهموار
• یک تیغه شانه که برجسته تر از دیگری به نظر می‌رسد.
• کمر ناهموار
• یک لگن بالاتر از دیگری قرار دارد.
• یک طرف قفسه سینه به جلو بیرون زده است.
• برجستگی در یک طرف پشت هنگام خم شدن به جلو

در بیشتر موارد انحراف‌های ستون فقرات علاوه بر انحنای پهلو به پهلو، می‌چرخد یا می‌پیچد. این امر باعث می‌شود که دنده‌ها یا ماهیچه‌های یک طرف بدن بیشتر از طرف دیگر بدن بیرون‌زدگی پیدا کنند.

از دلایل شایع در بروز مشکلات ستون فقرات را باید ژنتیک و عوامل ارثی داست. با این‌حال عوامل زیر نیز می‌تواند در بروز این عارضه نقش داشته باشد:

• برخی از شرایط عصبی عضلانی، مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی
• اختلالات عصبی عضلانی نظیر ایمبالانس‌های عضلانی
• پوکی استخوان
• نقایص مادرزادی که بر رشد استخوان‌های ستون فقرات تأثیر می‌گذارد
• جراحی قبلی دیواره قفسه سینه در دوران کودکی
• آسیب یا عفونت ستون فقرات
• ناهنجاری‌های نخاعی

فاکتورهای افزایش ریسک ابتدا به اسکولیوز

عوامل خطری که شایع ترین نوع انحراف ستون فقرات را ایجاد می‌کنند، عبارتند از:

• سن: علائم و نشانه ها معمولا در نوجوانی شروع می‌شود.
• جنسیت: اگرچه هم پسران و هم دختران تقریباً با سرعت یکسانی به انحراف ستون فقرات خفیف مبتلا می‌شوند، دختران بیشتر در معرض خطر پیشرفت انحراف و نیاز به درمان هستند.
• ژنتیک و پیشینه خانوادگی: انحراف ستون فقرات می‌تواند در خانواده‌ها ایجاد شود، اما اکثر کودکان مبتلا به انحراف ستون فقرات، سابقه خانوادگی این بیماری را ندارند.

راه‌های تشخیص انحراف ستون فقرات 

در تشخیص مشکلات ستون فقرات انجام معاینات بدنی در اولویت قرار دارد. بنابراین اولین قدم در تشخیص اسکولیوز بررسی انحنای ستون فقرات در حالت ایستاده و چک‌کردن تقارن بین شانه‌ها و ناحیه کمر است. در گام‌های بعدی انجام برخی آزمایشات تصویربرداری به تشخیص دقیق‌تر اسکولیوز کمک می‌کند. ما در ادامه شرح کوتاهی از روش‌های مختلف تصویربرداری جهت تشخیص اسکولیوز را در اختیار شما قرار می‌دهیم.

↩ اشعه ایکس (X-Ray)

یکی از روش‌های مرسوم در تشخیص مشکلات ستون فقرات، تصویربرداری از ستون فقرات با استفاده از مقادیر کمی اشعه ایکس است. در این روش پزشک معالج با کمک اشعه ایکس تصاویری دقیق از استخوان‌های ستون فقرات را تهیه می‌کند که در آن می‌توان مواردی نظیر نزدیکی بیش از حد استوان‌ها به هم، وجود زائده استخوانی، تغییرات آرتروزی و شکستی و ساییدگی مهره‌ها را کاملا مشاهده نمود.

↩ اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT یا CAT scan)

کامپیوتر ابزاری شایع و کاربردی در تشخیص اسکولیوز است که با ارائه تصاویری دو بعدی از ستون فقرات به مشاهده و تشخیص بهتر ساختارها و انحرافات موجود در ستون فقرات کمک می‌کند.

↩ تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)

یکی دیگر از روش‌های تشخیص مشکلات ستون فقرات MRI یک روش کاملا غیرتهاجمی است که با کمک میدان مغناطیسی و امواج رادیوفرکانسی تصاویری دقیق از بافت‌های نرم ستون فقرات به شما عرضه می‌کند.

↩ اسکن استخوان

در نهایت آخرین روش در تشخیصمشکلات ستون فقرات، اسکن استخوان است که ناهنجاری‌های موجود در ستون فقرات به واسطه محلول رادیواکتیو تزریق شده در خون برجستگی بیشتری پیدا می‌کند.

↩ راه‌های درمان انحراف ستون فقرات

همان‌طور که گفته شد اسکولیوز انواع مختلفی دارد. به این ترتیب بر حسب نوع و شدت این اختلال می‌توان از روش‌های درمانی متعددی بهره گرفت که جراحی آخرین گزینه در آن خواهد بود. در ادامه همراه ما باشید تا با روش‌های درمان انحراف ستون فقرات در اشکال مختلفش بیشتر آشنا شوید.

راه‌های پیشگیری انحراف ستون فقرات 

از آنجایی که در پیدایش مشکلات ستون فقرات، بیماری‌های خاص و ژنتیک سهم بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند، تقریبا هیچ راهی جهت پیشگیری از ابتلا به این اختلال وجود ندارد. بنابراین این تصور که می‌توانید با درست ایستادن، صاف نشستن، بلندنکردن اجسام یا ورزش از بروز اختلال اسکولیوز جلوگیری کنید، را کاملا کنار بگذارید. بااین‌حال تمام روش‌های ذکرشده در بالا جهت پیشگیری از شدت بروز مشکلات ستون فقرات و تسکین علائم در فرد مبتلا کاملا اثربخش هستند. در نهایت باید به این نکته مهم اشاره کنیم که ورزش و داشتن برنامه غذایی منظم دو عنصر کلیدی در داشتن سبک زندگی سالم هستند که ضمن بهبود انحنای خفیف ستون فقرات از پوکی استخوان هم به شکل مطلوبی جلوگیری می‌کنند. بنابراین با توسل به این دو می‌توان تا حد زیادی از ابتلا به اسکولیوزی که ناشی از پوکی استخوان است، جلوگیری نمود.

↩ ورزش‌های اصلاحی

در مواردی که اسکولیوز کاملا خفیف باشد، با انجام حرکات ورزشی می‌توانید ضمن کاهش انحنای ستون فقرات به تقویت عضلات و بهبود موقعیت وضعی بدن‌تان هم کمک کنید. با تکرار تمرینات اصلاحی زیر ناراحتی ناشی از زندگی با اسکولیوز به‌طور قابل توجهی کاهش پیدا می‌کند.

• حرکت سگ-پرنده

اولین ورزش برای صاف‌شدن ستون فقرات ورزش سگ پرنده است. حرکت سگ و پرنده در تقویت ماهیچه‌های کمر و عضلات شکم تاثیر به‌مراتب چشمگیری دارد. جهت انجام این حرکت طبق دستورالعمل زیر عمل کنید:

1. بر روی یک دست و زانو قرار بگیرید. اطمینان حاصل کنید که لگن در بالای زانو و شانه در بالای مچ‌ قرار داشته باشد.
2. یکی از دست‌ها را بالا آورده و در راستای شانه خود قرار دهید.
3. در همین حالت پای مخالف را هم بالا بیاورید.
4. تلاش کنید به مدت ۳ ثانیه در این وضعیت بمانید و ستون فقرات را صاف نگاه دارید.
5. بعد از گذشت سه ثانیه همین حرکت را برای دست و پای دیگر خود تکرار کنید.

• حرکت گربه-گاو

یکی دیگر از انواع ورزش برای صاف‌شدن ستون فقرات حرکت گربه گاو است که طبق مراحل زیر انجام می‌شود.

1. به روی دست‌ها و زانوهای خود قرار بگیرید.
2. شکم‌تان را به سمت ستون فقرات کشیده تا در قسمت کمر کشیدگی ایجاد شده و حالتی گردماننده در پشتتان ایجاد شود.
3. چند ثانیه در همین وضعیت بمانید و سپس سر، سینه و دنبالچه را بکشید تا قوسی در کمر ظاهر شود.

• حرکت درخت

عالی‌ترین ورزش برای صاف‌شدن ستون فقرات و پیشگیری از شدت بروز اسکولیوز حرکت درخت است. جهت انجام این حرکت اصلاحی طبق روش زیر عمل کنید.

1. پاهای خود را به اندازه عرض شانه باز کرده و در حالتی که مچ پا چپتان را خم کرده‌اید، وزن بدنتان را روی پای راست‌تان بیندازید.
2. کف پای چپ خود را روی عضلات ران پای راست خود قرار دهید. کف دست‌ها را روی هم گذاشته و آرنج‌ها را خم کنید.
3. تلاش کنید به مدت ۳۰ ثانیه در همین وضعیت باقی بمانید و تعادل بدن‌تان روی پای راست را کاملا حفظ کنید.

• حرکت کشش-چرخش نشسته

حرکت کشش چرخش نشسته نیز از دیگر انواع ورزش برای صاف‌شدن ستون فقرات است که در ۴ مرحله انجام می‌شود.

1. پاهایتان را دراز کرده و روی زمین دراز بکشید. یک پا را از روی پای دیگری رد کنید.
2. حالا به آرامی بدنتان را به سمت پای خم‌شده بچرخانید. در همین حالت دستتان را به منظور تکیه‌گاه در پشت‌تان قرار دهید.
3. دست دیگر را روی ران پای خم‌شده قرار دهید و تلاش کنید چرخش بدن را بیشتر کنید.
4. برای چند ثانیه در همین وضعیت باقی بمانید.

↩ مهاربندی

در حالتی که فرد ابتلا به اسکولیوز کودک یا نوجوان در حال رشد باشد و انحنای ستون فقرات چیزی بیشتر از 25 و کمتر از 40 درجه باشد، بایستی از بریس جهت درمان استفاده کرد. بریس‌ها قادر به حذف انحنا و صاف کردن ستون فقرات نیستند اما این قدرت را دارند تا از افزایش انحنای بدن جلوگیری کنند.لازم به ذکر است که این روش تنها برای کودکان در حال رشدی که موفق به تشخیص زودهنگام اسکولیوز شده‌اند، اثربخش است.

↩ جراحی

همان‌طور که گفتیم، جراحی اسکولیوز گزینه آخر درمان پزشک معالج خواهد بود. معمولا پزشکان در انجام عمل جراحی فاکتورهای زیر را در نظر می‌گیرند.

• سن بیمار: برای افراد زیر ۱۲ سال انجام عمل حراحی کاملا غیر ممکن است.
• شدت انحنای ستون فقرات: اگر شدت انحنای ستون فقرات چیزی حدود ۴۰ تا ۵۰ درجه باشد و علائم ابتلا با سرعت بیشتری در حال پیشرفت باشد، انجام عمل جراحی در اولویت خواهد بود.
• وضعیت عمومی بدن: در صورت وجود فشارهای جسمانی و دردهای مداوم انجام هیچ‌کدام از روش‌های درمانی نظیر ورزش و بریس موثر و کارآمد نخواهد بود.

انواع جراحی‌ها متناسب با شدت علائم فرد مبتلا به اسکولیوز

پزشکان جهت درمان مشکلات ستون فقرات متناسب با وضعیت بدنی هر فرد بیمار از روش‌های مختلف جراحی بهره می‌گیرند که تمامی آنها در یک هدف مشترک خلاصه می‌شوند؛ آن هدف برگرداندن انحنای طبیعی به ستون فقرات و محافظت از آن در برابر فشار و آسیب بیشتر است.

↩ جراحی فیوژن ستون فقرات

یکی از روش‌های شایع جراحی اسکولیوز، جراحی فیوژن است. در طی این عمل جراحی مهره‌ها با کمک پیوند استخوانی به هم جوش می‌خورند. پزشک معالج جهت تامین مواد پیوند استخوانی می‌تواند از لگن، دنده‌ها یا ستون فقرات استفاده کند. در مواردی که بیمار مبتلا به پوکی استخوان باشد، بهترین گزینه استفاده از جایگزین‌های پیوند پروتئینی استخوان خواهد بود.

↩ جراحی استئوتومی

جراحی استئوتومی نوع دیگری از جراحی اسکولیوز است. این نوع جراحی روشی کارآمد در درمان بزرگسالانی است که با انحناهای اسکولیوتیک شدید و کمر خیلی صاف مراجعه کرده‌اند یا کودکانی که دچار انحنای بسیار زیادی در ناحیه ستون فقرات هستند. در جراحی استئوتومی استخوان‌های آسیب‌دیده بریده شده و برداشته می‌شود.

↩ جراحی توراکوسکوپی تصویری

پزشکان از این نوع روش جراحی اسکولیوز تنها برای درمان آن دسته از بیمارانی استفاده می‌کنند که به انحنای ستون فقرات در ناحیه قفسه سینه مبتلا شده‌اند.در این روش درمانی پزشک معالج بعد از ایجاد برش‌های کوچک در کنار قفسه سینه فرآیند جراحی را با کمک اسکوپ، دوربین و دستگاه‌های کنترلی تصویری مدیریت و اجرا می‌کند.

↩ برش همی ورتبرا

در مواردی که وضعیت بیمار با سرعت بیشتری در حال پیش‌روی است و عدم تعادل خود را از دست داده است، از جراحی اسکولیوز با عنوان برش همی ورتبرا استفاده می‌شود. در این نوع جراحی، پیچ‌ها و میله‌های ویژه‌ای تعبیه می‌شود. ضمن اینکه بعد از انجام عمل جراحی بیمار بایستی تا مدت‌ها از بریس کمر جهت تکمیل فرآیند درمان استفاده کند.

هزینه جراحی اسکولیوز یا انحراف ستون فقرات

از نظر بسیاری از افراد جراحی اسکولیوز تنها روش درمانی موثر در بهبود و درمان اختلال اسکولیوز است. برخلاف این تصور عمومی باید بگوییم که بسیاری از روش‌های درمانی وجود دارد که فرد مبتلا را از انجام عمل جراحی اسکولیوز بی‌نیاز می‌کند. بااین‌حال اگر جراحی گزینه پیش روی شما برای درمان باشد، قاعدتا هزینه‌های درمان یکی از نگرانی‌های بزرگ شما خواهد بود. فرآیند درمان اسکولیوز با عمل جراحی فرآیندی نسبتا طولانی‌مدت است. از آنجایی که نوع عمل جراحی، وضعیت بدنی بیمار و میزان اقامت او در بیمارستان از فاکتورهای مهم در میزان هزینه جراحی اسکولیوز است، بنابراین نمی‌توان عدد مشخصی را در این مورد تخمین زد.

عوارض بیماری انحراف ستون فقرات

در حالی که اکثر افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات دچار نوع خفیف این اختلال هستند، مشکلات ستون فقرات گاهی اوقات ممکن است عوارضی ایجاد کند، از جمله:

• مشکلات تنفسی: در انحراف ستون فقرات شدید، قفسه سینه ممکن است به ریه‌ها فشار بیاورد و تنفس را دشوارتر کند.
• مشکلات کمر: افرادی که در کودکی به انحراف ستون فقرات مبتلا بودند ممکن است در بزرگسالی بیشتر به کمردرد مزمن مبتلا شوند، به خصوص اگر انحراف غیرطبیعی آنها بیشتر و درمان نشده باشد.
• مشکلات ظاهر: همانطور که انحراف ستون فقرات بدتر می‌شود، می‌تواند تغییرات محسوس‌تری ایجاد کند. از جمله ناهمواری باسن و شانه‌ها، دنده‌های برجسته، جابجایی کمر و تنه به پهلو. افراد مبتلا به انحراف ستون فقرات اغلب نسبت به ظاهر خود آگاه می‌شوند.

فرآیند پرستاری و مراقبت‌های بعد از جراحی

بخش اعظمی از موفقیت جراحی اسکولیوز را مراقبت‌های بعد از آن در خانه رقم می‌زند. بنابراین توصیه می‌شود بعد از انجام عمل جراحی خود را ملزم به رعایت نکات و موارد زیر کنید.

• عدم بلندکردن و جابه‌جایی اجسام سنگین (بیشتر از ۳ کیلوگرم)
• صاف نگاه‌داشتن کمر
• عدم استحمام تا یک هفته بعد از جراحی
• عدم انجام فعالیت‌های ورزشی تا 3 ماه
• عدم استعمال دخانیات
• مراقبت از زخم جراحی

ذکر این نکته حائز اهمیت است که مراقبت‌های بعد از عمل جراحی به بازه‌های زمانی متعددی تقسیم‌بندی می‌شود. داشتن دستورالعمل‌ غذایی و برنامه‌ای جهت انجام فعالیت بدنی نقشی چشمگیر در سرعت‌بخشیدن به فرآیند بهبودی و درمان دارد. دکتر براتی با بهره‌گیری از نیرویی مجرب و کارآزموده هوشمندانه‌ترین انتخاب جهت همیاری در پرستاری ارتوپدی بعد از جراحی اسکولیوز است.

درمان انحراف ستون فقرات یا اسکولیوز توسط دکتر حسن براتی؛ جراح و متخصص ارتوپد

بعد از تشخیص انحراف ستون فقرات در بیمار، نوبت به پیاده‌سازی روش‌های درمانی می‌رسد. موفقیت در این مرحله وابسته به میزان تاب‌آوری و همراهی شخص بیمار و تخصص و تجربه پزشک معالج است. دکتر حسن براتی یکی از بهترین و کاربلدترین متخصصان این حوزه است که ضمن همدلی با بیماران با نگاه جزئی‌نگر خود به وضعیت بیماری، بهترین روش درمانی را جهت درمان انحراف ستون فقرات اتخاذ می‌کند. تخصص، تجربه و به‌ روزبودن با پیشرفت‌های علمی در عرصه پزشکی از ویژگی‌های مطلوب و قابل تمایز دکتر براتی است.