تمام فعالیت‌های روزانه شما، شغل و تفریحتان به سیستم اسکلتی و عضلانی بدن وابسته است. بااینحال گاهی در اثر ضربه، استفاده نادرست از مفاصل، برداشتن اجسام سنگین‌تر از توان بدن یا عوامل طبیعی دردها و محدودیت‌هایی ایجاد می‌شود. در این شرایط پزشک ارتوپد بهتر از هر کسی به شما کمک می‌کند. در این پست درباره ۱۰ نشانه برای مراجعه به دکتر ارتوپد بحث می‌کنیم تا مناسب‌ترین زمان برای ملاقات با پزشکتان را بشناسید.
ارتوپدی چیست و دکتر ارتوپد چه نقشی بر عهده دارد؟
ارتوپدی شاخه‌ای از دانش پزشکی است که بر تشخیص، درمان، پیشگیری و توانبخشی آسیبها و بیماری‌های سیستم اسکلتی-عضلانی تمرکز دارد. پزشک یا جراح ارتوپد با اختلالات و آسیبهای استخوان‌ها، غضروف‌ها، عضلات، تاندون‌ها، رباط‌ها، اعصاب و سایر بافت‌های همبند آشنا است و میتواند به درمان انواع دردهای مرتبط با آن‌ها کمک کند.
دکتر ارتوپد از روشهای تخصصی پزشکی، جراحی، فیزیوتراپی و توانبخشی برای درمان انواع بیماری‌های حاد و مزمن بهره می‌برد. بنابراین افرادی از هر گروه سنی، از نوزادان تا سالمند، نیاز به مراجعه به ایشان پیدا میکنند.
رایج‌ترین دلایل مراجعه به دکتر ارتوپد چیست؟
اغلب ما پس از شروع درد عضلانی و مفصلی امیدوار هستیم درد با کمی استراحت تسکین یابد. خبر خوب اینکه بسیاری از آسیب‌دیدگی‌های خفیف با ثابت نگه‌داشتن عضو صدمه‌دیده و درمان‌های خانگی مانند کیسه آب گرم بهتر می‌شود. با این حال اگر یک یا چند مورد از علائم زیر را دارید، لازم است به متخصص ارتوپد مراجعه کنید:
1- درد مفصل
احساس دردی در شانه، آرنج، پاشنه یا مچ دست که شب‌هنگام افزایش می‌یابد و با حرکت بدتر می‌شود نیاز به معاینه پزشک ارتوپد دارد. این علائم اغلب با حساسیت اطراف مفصل همراه است و میتواند نشانه‌ای از سایش استخوان‌های مفصل به‌هم یا تاندونیت باشد.
به‌طور معمول دلیل تاندونیت استفاده بیش از حد یا آسیب مفصل است. تاندون‌ها بافت محکمی هستند که ماهیچه‌ها را به استخوان‌های بدن پیوند می‌دهند و در اثر افزایش سن، استفاده زیادی و وارد‌شدن فشار اضافی خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند. در این حالت تورم و التهاب در تاندون ایجاد می‌شود.
2- مشکل در بالارفتن از پله‌ها
با افزایش سن مفاصل زانو و باسن به‌طور طبیعی شروع به زوال میکنند. تا جایی که کارهای ساده‌ای مثل راه‌رفتن یا پله‌نوردی برای بیمار بسیار دردناک می‌شود.
اگر هنگام راه‌رفتن، بالارفتن از پله‌ها یا برخاستن از صندلی دچار مشکل می‌شوید ممکن است زمان نیاز به جراحی تعویض مفصل فرارسیده باشد. در هر حال درد مزمنی که بیش از شش ماه طول می‌کشد و زندگی روزمره را تحت تاثیر قرار می‌دهد یکی از ۱۰ نشانه برای مراجعه به دکتر ارتوپد است.
3- درد استخوان
درد مزمن اسکلتی-عضلانی معمولاً علامت پارگی، شکستگی یا کشیده‌شدن عضوی از بدن است. دردهای مداوم میتواند نشانه‌ای از آرتریت، کشیدگی (عضله یا تاندون آسیبدیده)، رگ‌به‌رگ‌شدن (رباط آسیبدیده) یا پارگی غضروف (مانند پارگی منیسک زانو) باشد.
اما برخلاف درد عضلات و مفاصل، درد استخوانی شدید است و در یک یا چند استخوان احساس می‌شود. استئوپنی (کاهش حجم مواد معدنی استخوان‌ها)، کمبود مواد معدنی، پوکی استخوان (استخوان‌های شکننده)، سرطان‌ها، جراحات و بیماری‌هایی که جریان خون به بافت‌های استخوانی را مختل میکنند، همگی می‌توانند از عوامل درد استخوان باشند.
علاوهبراین بارداری هم گاهی باعث درد استخوان می‌شود. در اصطلاح به آن «درد کمربند لگنی مرتبط با لگن» (PPGP) می‌گویند. همچنین به ندرت استئومیلیت (عفونت استخوان و مغز) و لوسمی (سرطان خون) هم منجر به استخوان‌درد می‌شوند. بنابراین نباید این نوع درد را نادیده بگیرید.
4- درد ناشی از حرکات تکراری
به‌طور کلی هر دردی که بهبود نمی‌یابد یا به‌مرور بدتر می‌شود، احتمالاً یکی از قانع‌کننده‌ترین دلایل مراجعه به پزشک ارتوپد است.
برخی مشاغل نیاز به اجرای حرکات تکراری دارند. این امر سبب ایجاد تنش در عضلات، تاندون‌ها و اعصاب می‌شود. همچنین کار با ماشین‌های دارای لرزش، قرارگرفتن در موقعیت‌های نامناسب فیزیکی و اعمال فشار بر بخشی از بدن آسیب‌هایی را ایجاد میکنند.
این وضعیت‌ها که اغلب منجر به درد و احساس ناراحتی، به‌ویژه در قسمت‌های فوقانی بدن می‌شوند، باید با کمک پزشک ارتوپد مورد بررسی و درمان قرار گیرند.
5- التهاب و ورم مفصل
زمین‌خوردن یا فرود آمدن روی دست ممکن است سبب آسیب مچ و در پی آن تورم و کبودی شود. پیچ‌خوردن مفصل، رگ‌به‌رگ‌شدن، کشش رباط‌ها یا پارگی تاندون از مشکلات رایج مفصلی است. این آسیبها سبب درد و از دست‌دادن توان حرکتی مفصل می‌شود.
تورم زمانی اتفاق می‌افتد که بافت ملتهب شود. التهاب هم ممکن است در پی عفونت، تجمع مایع در مفصل یا آسیب ایجاد شود.
تورم، قرمزی، گرم و حساس‌شدن یا سفتی مفصل که از علائم بورسیت هستند جز شایع‌ترین دلایل مراجعه به دکتر ارتوپد است. اغلب دلیل این وضعیت استفاده بیش از حد مفصل، اضافه وزن یا انجام فعالیت فراتر از توان مفاصل است و با تورم کیسه‌های موسوم به بورس ظاهر می‌گردد.
بورس کیسه‌ای پر از مایع در محل مفصل است؛ که از ماهیچه‌ها، تاندون‌ها و استخوان‌ها در برابر ساییدگی محافظت می‌کند. بورسیت معمولاً در شانه، زانو، آرنج، پاها و باسن رخ می‌دهد.
6- نرمی استخوان
استئومالاسی یا « استخوان‌های نرم» نوعی بیماری ارتوپدی است که در آن استخوان‌ها ضعیف و شکننده می‌شوند. این اختلال به دلیل کاهش مواد معدنی، کمبود ویتامین D یا اختلالات گوارشی یا کلیوی ایجاد می‌شود و احتمال شکستگی استخوان‌ها را افزایش می‌دهد.
ویتامین D برای جذب کلسیم و حفظ سلامت استخوان ضروری است و کمبود آن در بدن مشکلاتی ایجاد می‌کند. استئومالاسی اغلب در بزرگسالان دیده می‌شود. درحالی‌که نتیجه غلظت ناکافی ویتامین D در کودکان بیماری راشیتیسم است.
7- احساس سوزن‌سوزن‌شدن یا بیحسی دست‌ها و پاها
اگر گاهی ناخواسته اجسام از دست شما رها می‌شوند، یا در انگشت شست، اشاره یا انگشت میانی خود احساس گزگز دارید، ممکن است به سندرم تونل کارپال مبتلا باشید. این مشکل مربوط به عصب دست است؛ که از ساعد تا مچ می‌گذرد، از طریق یک تونل در مچ دست حرکت می‌کند و به انگشت شست و سایر انگشتان می‌رسد.
علت سندرم تونل کارپال به‌طور معمول تجربه شکستگی مچ دست، کار با ابزارهای دارای لرزش یا خم‌کردن مکرر مچ دست‌ها است.
افزون بر این کمردردی که به ناحیه کشاله ران یا لگن منتقل شود، مشکل حفظ تعادل هنگام سر پا ایستادن یا احساس ضعف در پاها ممکن است نشانه‌هایی از بیماری عصبی باشد. این مشکلات باید به‌سرعت زیر نظر متخصص ارتوپدی درمان شود.
8- نیاز به بهبود دامنه حرکتی
اگر با مرور زمان محدوده حرکتی مفاصل شما کمتر شده است یا احساس گرفتگی و سفت‌شدن مفاصل و استخوان‌ها دارید زمان مراجعه به دکتر ارتوپد رسیده. این علائم میتواند نشانه‌ای از بیماری‌های مفصلی مانند آرتروز باشد و درمان سریع آن‌ها توسط متخصص ارتوپدی کمک می‌کند تا نتیجه مطلوب‌تری بگیرید.
9- درمان جراحات و انواع شکستگی
یکی از کارهای جراحان ارتوپد ترمیم استخوان آسیبدیده و پارگی تاندون و عضلات است. بنابراین اگر در اثر تصادف یا آسیب ورزشی دچار صدمه مشکوک به شکستگی استخوان یا پارگی و کشیدگی رباط و تاندون شده‌اید برای تشخیص دقیق و درمان نیاز به مراجعه به دکتر ارتوپد دارید.
ممکن است پزشکتان برای تسکین درد و بازگرداندن قدرت عضو آسیبدیده به حالت اولیه عمل جراحی شکستگی یا روشهای تخصصی ارتوپدی، مانند تزریق استروئید و فیزیوتراپی را توصیه کند.
10- پیشگیری از آسیبدیدگی
پزشکی ورزشی یکی از تخصص‌های حوزه ارتوپدی است. در این شاخه به آمادگی جسمانی، مراقبتهای پیشگیرانه و درمان ورزشکاران آماتور یا حرفه‌ای دنیای ورزش توجه می‌شود. علاوهبراین افراد دارای معلولیت جسمانی یا افراد آسیبدیده برای افزایش توانایی حرکتی نیاز به مراقبت‌هایی دارند تا دوباره عملکرد بهتر خود را به دست آورند.
پزشک ارتوپد با دانش پزشکی و شناخت آسیبهای ورزشی میتواند به کنترل عوارض و درمان موثرتر صدمات ناشی از این فعالیتها کمک کند. بنابراین مشاوره درباره کاهش احتمال آسیبدیدگی ورزشی هم میتواند یکی از مهم‌ترین دلایل مراجعه به دکتر ارتوپد باشد.
دکتر حسن براتی، جراح استخوان و مفاصل، تخصص لازم در زمینه جراحی فوق تخصصی شانه و آسیبهای ورزشی دارند. بنابراین برای پیشگیری از آسیبهای ورزشی یا بهبود هرچه سریعتر درد و علائم آزاردهنده‌ای که احتمالاً درگیر آن هستید می‌توانید با ایشان مشورت نمایید.
چگونه دکتر ارتوپد به شما کمک می‌کند؟
-
کاهش درد
حتی ساده‌ترین دردها در صورت استمرار آزاردهنده و مخل زندگی عادی هستند. بنابراین هر نوع درد مزمنی که بیش از چند هفته ادامه داشته باشد و به درمان‌های خانگی پاسخ ندهد باید توسط ارتوپد ارزیابی شود.
-
درمان‌های غیر جراحی
خوشبختانه اغلب مشکلات اسکلتی-عضلانی بدون نیاز به جراحی و با استراحت، ثابت نگه‌داشتن عضو آسیبدیده با آتل، گچ‌گرفتن، چند جلسه فیزیوتراپی یا تزریق استروئید درمان می‌شود.
-
تعیین نیاز به جراحی
در آسیبهای جدی، شرایط پیشرفت بیماری و صدمات پیچیده نیاز به درمان‌های تخصصی است. پزشک ارتوپد با معاینه دقیق، گرفتن شرح حال بیمار و پرس‌وجو درباره نحوه آسیب وارده و همچنین انجام تست‌هایی مانند تصویربرداری اشعه ایکس یا MRI مناسب‌ترین شیوه درمان را انتخاب می‌کند.
گاهی بیمار نیاز به جراحی دارد. بنابر محل آسیب، شدت و نوع آن و همچنین توان جسمانی بیمار ممکن است از روشهای جراحی بسته یا باز کمک گرفته شود.
همه افراد ممکن است نیاز به کمک دکتر ارتوپد داشته باشند!
برخلاف باور رایج زمان مراجعه به متخصص ارتوپد تنها دوران سالمندی یا دیدن آسیبهای شدید و جدی نیست. هر عاملی که باعث ایجاد درد مزمن و علائمی مانند کبودی، تورم، التهاب، از دست‌دادن شکل طبیعی استخوان و مفاصل باشد باید جدی گرفته شود.
همان‌طور که دیدید تورم، التهاب، گرفتگی عضلات، کاهش دامنه حرکتی مفاصل هم جز ۱۰ نشانه برای مراجعه به دکتر ارتوپد هستند. بنابراین اگر رگ‌به‌رگ‌شدن مچ پا، خم‌شدن زانو، احساس درد، ضعف یا بیحسی را برای مدتی بیش از ۴۸ ساعت تجربه می‌کنید باید به سراغ پزشک متخصص ارتوپدی بروید.
سوالات متداول شما
چه زمانی باید به دکتر ارتوپد مراجعه کنیم؟
احساس درد استخوان یا مفاصل، تورم، التهاب، کشیدگی یا پارگی رباط و تاندون و شکستگی استخوان‌ها از رایج‌ترین دلایل مراجعه به دکتر ارتوپد هستند.
چه دردهایی نیاز به معاینه توسط جراح ارتوپد دارد؟
بسیاری از آسیبها و دردهای مفصلی با استراحت و روشهای درمانی خانگی قابل تسکین هستند. بااینحال اگر درد بیش از چند هفته ادامه پیدا کرد و با علائمی مانند تورم، التهاب، محدودیت حرکتی و احساس گزگز و بیحسی همراه بود باید سریعتر به سراغ دکتر ارتوپد بروید.
پزشک ارتوپد چگونه به پیشگیری از آسیبدیدگی کمک کند؟
دکتر ارتوپد با دانش پزشکی و شناخت آسیبهای ورزشی میتواند به کنترل عوارض و درمان موثرتر صدمات ناشی از این فعالیتها کمک کند. علاوهبراین افراد دارای معلولیت جسمانی یا افراد آسیبدیده برای افزایش توانایی حرکتی نیاز به مراقبتهای تخصصی زیر نظر ارتوپد دارند؛ تا دوباره عملکرد طبیعی خود را به دست آورند.