همه آنچه که باید درباره پارگی رباط صلیبی بدانید!

پارگی رباط صلیبی یک عارضه جدی و خطرناک در افراد است که اگر به نشانه‌ها و علائم آن توجه کافی نشود، می‌تواند به قیمت ایجاد یک نقص مزمن یا آسیبی جبران‌ناپذیر تمام شود. این عارضه عموما در اثر انجام فعالیت‌های شدید یا ناگهانی بدن رخ می‌دهد. ضمن اینکه می‌تواند از یک کشیدگی خفیف و جزئی تا پارگی شدید و کامل رباط صلیبی متغیر باشد.

شناخت پارگی رباط صلیبی و آشنایی با روش‌های درمان آن از جمله مسائل حائز اهمیتی است که به شما در مقابله با این عارضه کمک خواهد کرد. بنابراین پیشنهاد می‌کنیم برای شناخت بیشتر این مشکل، تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

پارگی رباط صلیبی

یکی از آسیب‌های رایجی که افراد ممکن است تجربه کنند، پارگی رباط صلیبی است. رباط‌های صلیبی، بافت‌های طنابی شکلی هستند که دور تا دور مفاصل را احاطه کرده‌اند. این بافت‌های محکم ضمن محدودکردن حرکات مفصل، نقش محافظت از آن‌ها را برعهده دارند.

زمانی که رباط صلیبی دچار آسیب و پارگی می‌شود، اولین عارضه‌ای که افراد را تهدید می‌کند، بی‌ثباتی مفصل زانو و مختل‌شدن دامنه حرکتی آن است. به‌این ترتیب‌ راه‌رفتن یا حرکت‌دادن زانو بعد از پارگی رباط صلیبی تقریبا دشوار یا غیرممکن خواهد بود. شایان ذکر است که پارگی رباط صلیبی اغلب در نتیجه تصادفات رانندگی یا آسیب‌های ورزشی رخ می‌دهد. بنابراین ورزشکاران جوان را می‌توان از مخاطبین اصلی این نوع عارضه دانست.

آناتومی رباط صلیبی

در بین مفاصل بدن، مفصل استخوان را بایستی پیچیده‌ترین نوع آن دانست. این مفصل مهم و حساس، ترکیبی از استخوان، رباط و تاندون است که مجموعه عملکرد هرکدام منجر به راه‌رفتن و تحرک زانو می‌شود. در مفصل زانو چهار رباط مهم وجود دارد که در ادامه به معرفی عملکرد هرکدام می‌پردازیم.

‣ رباط صلیبی قدامی

مهم‌ترین رباط موجود در مفصل زانو، رباط صلیبی قدامی (ACL) است که رسالت خود را با اتصال استخوان ران به استخوان ساق پا به انجام می‌رساند. این رباط که منجر به تثبیت مفصل زانو می‌شود، درست در وسط زانو قرار گرفته است. کنترل حرکات ساق پا به سمت جلو برعهده رباط صلیبی قدامی است.

‣ رباط صلیبی خلفی

رباط صلیبی خلفی (PCL) هم نظیر رباط صلیبی قدامی دقیقا در مرکز زانو قرار گرفته است. این رباط برخلاف رباط قدامی مسئولیت کنترل حرکت استخوان ساق پا به سمت عقب را برعهده دارد. شایان ذکر است که این رباط در مقایسه با نوع قدامی آن از بافت بزرگتر و مستحکم‌تری برخوردار است. بااین‌حال احتمال پارگی در این نوع رباط وجود دارد.

‣ رباط جانبی داخلی

محل قرارگیری رباط‌های جانبی همان‌طور که از نام آن‌ها پیداست، در اطراف مفصل زانو است. رباط جانبی داخلی که با نام اختصاری MCL شناخته می‌شود، اسباب اتصال استخوان فیمور و تیبیا را به یکدیگر فراهم می‌کند. مهم‌ترین وظیفه این رباط جلوگیری از انحراف زانو و ساق پا به سمت خارج است.

‣ رباط جانبی خارجی

LCL نام اختصاری رباط جانبی خارجی است. این رباط هم مانند رباط داخلی در اطراف مفصل زانو قرار گرفته است. بااین‌تفاوت که از انحراف زانو و ساق پا به سمت داخل جلوگیری می‌کند. لارم به‌ذکر است که رباط جانبی خارجی موجب اتصال استخوان فیمور به استخوان فیبولا می‌شود.

انواع پارگی رباط صلیبی

در میان رباط‌هایی که مفصل زانو را احاطه کرده‌اند، رباط صلیبی از اهمیت بیشتری برخوردار است. حالت کشسانی موجود در این دسته از رباط‌ها موجب حرکت زانو به سمت جلو و عقب می‌شود. همان‌طور که در ابتدای این مقاله اشاره شد، پارگی رباط صلیبی می‌تواند در طیفی خفیف تا شدید رخ دهد. شناخت هر کدام از این نوع پارگی در اتخاذ روش درمانی مناسب بسیار حائز اهمیت خواهد بود.

‣ پارگی رباط صلیبی خفیف

این نوع از آسیب‌دیدگی رباط صلیبی در حد یک کشیدگی جزئی یا رگ به ‌رگ‌شدن خفیف است. در این حالت بیمار کمی احساس درد را تجربه خواهد کرد. بااین‌حال مفصل زانو همچنان حالت پایدار و ثابت خود را حفظ می‌کند. شایان ذکر است که این نوع پارگی رباط صلیبی به‌طور خودجوش و بعد از گذشت یک هفته درمان می‌شود. دلیل این امر هم خاصیت خودترمیمی نهفته در رباط‌هاست که منجر به بهبودی کامل می‌شود.

‣ پارگی رباط صلیبی متوسط

رباط صلیبی می‌تواند حالتی دیگر از پارگی را تجربه کند که به آن پارگی ناقص رباط می‌گویند. در این نوع پارگی رباط صلیبی درد و تورم به میزان بیشتری در افراد وجود دارد. ضمن اینکه در مقایسه با نوع خفیف آن به زمان بیشتری جهت رسیدن به بهبودی کامل نیاز دارد. در پارگی رباط صلیبی از نوع متوسط احتمال کمی خونریزی داخلی وجود دارد. در عین حال چون پارگی به‌طور کامل رخ نداده است، امکان ترمیم و بهبودی کامل رباط وجود دارد.

‣ پارگی رباط صلیبی شدید

آخرین طیفی از پارگی را که رباط‌های صلیبی می‌توانند تجربه کنند، پارگی رباط صلیبی از نوع حاد و شدید آن است. در این حالت که پارگی رباط به‌صورت کامل اتفاق افتاده است، مفصل زانو ثبات و پایداری خود را به‌طور کامل از دست می‌دهد. بنابراین فرد حالتی از خالی‌شدن را در ناحیه زانو تجربه می‌کند. طبیعتا این نوع پارگی رباط صلیبی با درد، تورم و خونریزی شدید همراه است. به همین دلیل هم تنها روش درمان پارگی رباط صلیبی حاد را می‌توان روش‌های تخصصی نظیر جراحی دانست.

بیشتر بخوانید
آسیب های رباط صلیبی قدامی

عوامل تاثیرگذار بر پارگی رباط صلیبی

عوامل متعددی وجود دارد که می‌تواند موجب پارگی رباط صلیبی شود. این عوامل را می‌توان در دو گروه زیر تقسیم‌بندی کرد:

‣ عوامل ژنتیکی

در این گروه از عوامل با فاکتورهای ژنتیکی و هورمونی روبه‌رو هستیم که احتمال آسیب‌دیدگی و پارگی رباط صلیبی را در افراد افزایش می‌دهند. ساختار و آناتومی زانو و افزایش هورمون استروژن در بدن از جمله مهم‌ترین عوامل ژنتیکی هستند.

‣ عوامل محیطی

همان‌طور که گفته شد فشار و ضربه از اصلی‌ترین دلایلی است که منجر به پارگی رباط صلیبی می‌شود. این فشار و ضربه می‌تواند در اثر تصادفات رانندگی، به هنگام ورزش و فعالیت‌های شدید بدنی یا در نتیجه یک حادثه معمولی مانند زمین‌خوردن افراد رخ دهد.

در نهایت اگر قرار باشد فهرست کاملی از عوامل و فعالیت‌هایی که موجب آسیب‌ ورزشی یا پارگی رباط صلیبی می‌شوند، در اختیار شما قرار دهیم، به موارد زیر اشاره خواهیم کرد:

• داشتن تغییر جهت‌ سریع یا توقف‌های ناگهانی به هنگام حرکت
• پریدن از ارتفاع و فرودآمدن غیراصولی با زانو
• برخورد ضربه مستقیم به زانو در فوتبال
• عدم بهره‌مندی از کفش و تجهیزات ورزشی مناسب
• پیچ‌خوردگی یا کشش بیش از حد زانو
• خم‌شدن، بازشدن یا چرخش بیش از حد زانو

علائم پارگی رباط صلیبی

شاید بتوان اولین گام درمان پارگی رباط صلیبی را حساسیت و توجه کافی افراد به نشانه‌ها و علائم این عارضه دانست. علائم پارگی رباط صلیبی بستگی زیادی به نوع آسیب‌دیدگی و پارگی رباط دارد. به‌میزانی که پارگی و آسیب‌دیدگی شدیدتر باشد، افراد علائم و نشانه‌های بیشتری از این عارضه را تجربه خواهند کرد. به‌طور کلی علائم پارگی رباط صلیبی شامل موارد زیر می‌شود:

• شنیدن صدا از مفصل زانو به‌هنگام پارگی کامل رباط‌ها
• احساس درد و ناراحتی در مفاصل آسیب‌دیده زانو
• عدم توانایی افراد در حرکت‌دادن زانو
• عدم توانایی افراد برای ایستادن روی پا (این علامت در نتیجه احساس خالی‌شدن و بی‌ثباتی زانو رخ می‌دهد).
• تورم مفاصل زانو (میزان تورمی که افراد تجربه می‌کنند، بستگی زیادی به نوع و شدت آسیب‌دیدگی رباط دارد).

راه های پیشگیری از آسیب رباط صلیبی

بیشترین عاملی که موجب آسیب و پارگی رباط صلیبی می‌شود، فشار و ضربه ناگهانی در فعالیت‌های بدنی است. بنابراین اگر قرار باشد از بروز این آسیب جلوگیری کنیم، لازم است نکات و مراقبت‌های لازم در هنگام ورزش را رعایت کنیم. مهم‌ترین این نکات عبارتند از:

• گرم‌کردن بدن قبل از ورزش
• رعایت استانداردها و الگوهای حرکتی مناسب در ورزش
• اجتناب از داشتن فعالیت ورزشی به هنگام خستگی
• تقویت عضلات زانو به کمک انجام تمرینات بدنی
• انجام تمرینات کششی مناسب جهت افزایش انعطاف‌پذیری عضلات
• افزایش قدرت عضلات زانو و لگن با انجام تمرینات تعادلی مناسب
• استفاده از کفش و تجهیزات مناسب در ورزش

چه زمانی لازم است به دکتر مراجعه کنیم؟

تشخیص به‌موقع و زودهنگام نشانه‌ها و علائم پارگی رباط صلیبی نقش به‌مراتب چشمگیری در درمان و بهبودی کامل این عارضه دارد. بنابراین با دیدن اولین نشانه آسیب‌دیدگی رباط لازم است به پزشک مراجعه کنیم. دکتر براتی با سال‌ها تجربه و تخصص در این حوزه، بهترین راهنما برای شما در اتخاذ روش درمانی مناسب خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم در صورت مواجه‌شدن با علائم پارگی رباط صلیبی از خدمات مشاوره و راهنمایی دکتر براتی بهره‌مند شوید. بدون شک با ارزیابی‌های دقیق و هوشمندانه دکتر براتی، مسیر کوتاه‌تر و نتیجه‌بخش‌تری از درمان پارگی رباط صلیبی را تجربه خواهید کرد.

عوارض پارگی رباط صلیبی

در مواردی که آسیب‌دیدگی آنقدر خفیف باشد که حتی فرد بیمار متوجه نشانه و علائم پارگی رباط صلیبی نشود، احتمالا با عوارض خفیف این عارضه مانند درد و تورم مواجه خواهیم شد. ضمن اینکه عدم توجه افراد به همین نشانه‌های خفیف هم می‌تواند خطرات جدی‌تری مانند بی‌ثباتی زانو یا تغییر الگوی حرکتی به‌دنبال داشته باشد. در شرایطی که پارگی رباط به‌شکل شدید و حاد آن رخ دهد و فرد بیمار از روش‌های درمانی مناسب محروم بماند، احتمال بروز عوارض زیر افزایش پیدا می‌کند:

• مبتلاشدن به آرتروز زانو
• کاهش شدید دامنه حرکتی
• تخرییب یا آسیب‌دیدگی مینیسک زانو
• بروز دردهای مزمن و دائمی در ناحیه مفصل زانو

روش های درمان پارگی رباط صلیبی

زمانی که صحبت از درمان پارگی رباط صلیبی می‌شود، اولین گزینه‌ای که در ذهن افراد نقش می‌بندد، جراحی است. برخلاف این تصور عمومی باید بگوییم جراحی شاید آخرین گزینه درمان پارگی رباط صلیبی باشد. در اغلب موارد می‌توان با کمک روش‌های درمانی ساده و برنامه‌های موثر توانبخشی، سلامتی کامل رباط‌ها را به آن‌ها برگرداند. شایان ذکر است که هدف مشترک تمام روش‌های درمانی کاهش درد و تورم، افزایش ثبات و پایداری مفاصل و برگرداندن توان حرکتی به زانوهاست. از بهترین روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

↫ دارودرمانی

کاهش نشانه‌ها و علائم آزاردهنده پارگی رباط نظیر درد و تورم اولین و مهم‌ترین هدف در درمان پارگی رباط صلیبی است. بهترین روش هم برای کنترل و کاهش درد، دارودرمانی است. عموما این روش با تجویز داورهای مسکن و ضدالتهابی انجام می‌پذیرد.

↫ فیزیوتراپی

فیزیوتراپی و ورزش از دیگر روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی است که به شما در بازیابی توان حرکتی و بازگشت به زندگی روتین‌تان کمک می‌کند. در این روش فیزیوتراپ تلاش می‌کند با طراحی برنامه‌ای اختصاصی برای شما، ضمن تقویت عضلات زانو، توان و قدرت را به مفاصل برای حرکت‌کردن بازگرداند.

↫ تزریق پی‌آر‌پی

اگر قرار باشد روشی بی‌خطر و اثربخش را در درمان پارگی رباط صلیبی معرفی کنیم، از تزریق پی‌آرپی نام خواهیم برد. پی‌آرپی نام مخفف پلاسمای غنی‌شده با پلاکت است. در این روش مقداری از خون فرد بیمار گرفته شده و در دستگاه‌های سانتریفیوژ با سرعت بالا چرخش داده می‌شود. هدف از انجام این فرآیند، جداسازی پلاکت‌های خون است. این روش درمانی، با تزریق پلاکت‌های جداشده از خون به مفاصل آسیب‌دیده پایان می‌پذیرد. دلیل اثربخشی بالای این روش را می‌توان در تعداد زیاد فاکتورهای رشد نهفته در پلاسمای غنی‌شده با پلاکت دانست که موجب سرعت‌بخشیدن بهوبدی بافت‌ها می‌شود.

↫ تزریق گاز اوزون

یکی دیگر از روش‌های درمان پارگی رباط صلیبی اوزون‌تراپی است. این روش درمانی تاثیر به‌مراتب چشمگیری در بهبود بافت‌های آسیب‌دیده رباط دارد. ضمن اینکه می‌تواند روشی موثر در تسکین درد و ورم ناشی از پارگی رباط باشد. در اوزون‌تراپی ترکیبی از اوزون، ویتامین B12 و سایر مواد مغذی دیگر به بافت آسیب‌دیده تزریق می‌شود. درنتیجه این تزریق فرآیند گردش خون در بافت‌ها بهبود پیدا می‌کند. همچنین با تحریک رسوبات فیبری، اسباب ترمیم و بهبودی سریع بافت‌ها را فراهم می‌کند.

↫ استفاده از زانوبند

تا رسیدن به بهبودی کامل، استفاده از زانوبندهای طبی می‌تواند روشی موثر برای حفاظت از زانوها باشد. این روش درمانی عموما نقش محافظتی دارد. ضمن اینکه از بروز آسیب بیشتر هم جلوگیری می‌کند. اینکه آیا استفاده از زانوبند می‌تواند روشی موثر برای شما باشد، کاملا بستگی به نظر و تشخیص پزشک معالج‌تان دارد.

↫ جراحی

جراحی آخرین گزینه درمان پارگی رباط صلیبی است. عموما هم زمانی سراغ این روش درمانی می‌رویم که پارگی رباط در حد شدید و حاد آن رخ داده باشد. به‌طور کلی تصمیم‌گیری درباره انجام یا عدم انجام جراحی به فاکتورهای زیادی بستگی دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از:

• وضعیت کلی بیمار
• نوع فعالیت و وضعیت اشتغال بیمار
• میزان آسیب‌دیدگی رباط

کلام آخر

پارگی رباط صلیبی یکی از عارضه‌های شایع اما خطرناک در میان افراد است. این عارضه در اثر فشار یا ضربه ناگهانی بروز پیدا می‌کند. بنابراین ورزشکاران را می‌توان از مخاطبان اصلی این نوع عارضه دانست. خوشبختانه روش‌های متعددی جهت درمان پارگی رباط صلیبی وجود دارد که جراحی شاید گزینه آخر آن باشد. ما در این مقاله تلاش کردیم خلاصه‌ای از روش‌های درمانی موثر این عارضه را در اختیار شما قرار دهیم. شما نیز می‌توانید با اشتراک‌گذاری تجربیات‌ شخصی خود، به تکمیل هرچه بهتر این محتوا کمک کنید.