قفل شدن زانو با ازدست‌دادن قدرت خم یا صاف‌کردن زانو شناخته می‌شود. آسیب به زانوها و التهاب مفصل میتواند علت قفل شدن زانو باشد. گاهی پارگی مینیسک یا وجود قطعه جداشده از بخشهای درونی مفصل مانع حرکت زانوی شما می‌شود. پزشک متخصص استخوان‌ها و مفاصل باتوجه به نوع مشکل بهترین روش درمان را تجویز می‌کند. مسیر درمانی میتواند شامل استراحت، سرمادرمانی، دارودرمانی و فیزیوتراپی یا در موارد خاص عمل جراحی باشد. در این مقاله از سایت دکتر حسن براتی درباره علائم، علل و راه‌های درمان انواع قفل‌شدن زانو بحث می‌کنیم.
منظور از قفل شدن زانو چیست؟
زمانی که نتوانید مانند حالت طبیعی زانوی خود را خم و راست کنید احتمالا با مشکل قفل کردن زانو روبه‌رو شده‌اید. متناسب با علت قفل شدن زانو این وضعیت میتواند تنها برای چند ثانیه اتفاق بیفتد یا مدت طولانی‌تری ادامه داشته باشد.
انواع مختلف قفل شدن زانو و دلایل رایج آن‌ها
این عارضه معمولا به دو نوع تقسیم می‌شود که هر کدام در شرایط متفاوتی فرد را با خود درگیر کرده و دلایل مختلفی دارند:
1- قفل‌شدن کاذب زانو
در رایج‌ترین شکل زانوی قفل‌شده حرکت مفصل به‌دلیل اسپاسم عضلانی و انقباض عضلات زانو، به‌طور موقت، محدود می‌شود. درواقع این حالت نوعی مکانیسم دفاعی خودکار و پاسخ بدن نسبت به درد است. محدودسازی زانو در این روش از آسیب بیشتر پیشگیری می‌کند. در چنین وضعیتی با اینکه خم‌وصاف‌کردن زانو دردناک است، اما مفصل از نظر فیزیکی ناتوان از حرکت نیست.
2- قفل‌شدن واقعی زانو
زانویی که از نظر فیزیکی با محدودیت حرکتی مواجه شده است در این دسته قرار می‌گیرد. شاید مانعی در مفصل گیر کرده باشد و نمی‌توانید زانویتان را حرکت دهید. قفل‌کردن واقعی زانو عارضه نسبتا نادری است و معمولاً هنگام صاف‌بودن کامل زانو اتفاق می‌افتد.
علت قفل کردن یهویی زانو
دلیل گرفتگی زانو باتوجه به نوع آن میتواند متفاوت باشد. موارد زیر متداول‌ترین علل قفل‌شدن کاذب هستند:
- درد ناشی از آسیب زانو
- التهاب ناشی از آسیب یا بیماری دژنراتیو مفصل؛ مانند استئوآرتریت
- سندرم پلیکا یا التهاب بافت مفصل زانو
- ناهنجاری کشکک، که در آن کاسه زانو به‌درستی حرکت نمی‌کند
علاوه‌براین دلایل قفل‌شدن واقعی مفصل زانو را می‌توان شامل موارد زیر دانست:
- پارگی منیسک و گیرکردن یک قطعه از آن در مفصل (علت این مشکل میتواند چرخش شدید زانو باشد)
- درد شدید ناشی از ساییدگی زانو
- ناپایداری زانو، شل‌شدن و فرورفتن قطعات ریز بدن درون مفصل زانو؛ مانند غضروف یا استخوان (مشکلی که میتواند در اثر آسیب یا آرتروز رخ دهد)
- دررفتگی کشکک یا خارج‌شدن کاسه زانو از موقعیت طبیعی خود
- التهاب مفصل زانو (تورم یا ملتهب‌بودن ساختارهای درون مفصل زانو ممکن است نتیجه آسیب ناشی از استفاده بیش‌ازاندازه یا آرتروز زانو باشد.)
علائم و نشانه های قفل شدن زانو
علامت یا نشانه این عارضه براساس نوع آن متفاوت خواهد بود. مثلا شما قفل‌شدگی کاذب زانو را احتمالاً با علائم زیر تجربه می‌کنید:
- احساس قفل‌شدن مختصر در زانو
- احساس گرفتگی زانو
- احساس شلی یا بی‌ثباتی در زانو
علائم قفل شدن زانو نوع دوم زمانی پدیدار می‌شود که ناتوانی در صاف‌کردن زانو جدی‌تر باشد. احتمالا همراه با نشانه‌های زیر درد را هم تجربه خواهید کرد.
- سفتی مزمن مفصل زانو
- مشکل در صاف‌کردن کامل زانو
- احساس یا صدای ترکیدن در زانو
- احساس برآمدگی در محل قطعات مفصل
- درد و تورم مستمر
خطرات قفل شدن ناگهانی زانو
این مشکل مفصلی باید به‌سرعت درمان شود؛ زیرا:
- قفل شدن طولانی‌مدت زانو میتواند منجر به تغییر در عملکرد و دامنه حرکتی زانو شود
- میتواند هنگام تمرین ورزشی فشار زیادی را به مفصل زانو وارد کند. پس خطر آسیب به رباط‌های مهم تثبیت‌کننده زانو را افزایش می‌دهد.
- ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی در حرکت و عملکرد طبیعی پا شود.
- قفل‌کردن زانو به‌شدت دردناک است.
💉 دلایل درد زانو موقع بالا رفتن از پله 💉
روش های تشخیص قفل شدن زانو
مراحل تشخیص توسط پزشک باتجربه از پرسیدن سوالاتی درباره علائم شروع می‌شود. معاینه بالینی، بررسی علائمی مانند کبودی، التهاب یا حساسیت زانوی شما و ارزیابی مفصل با فشاردادن یا کشیدن زانو هم به تشخیص دکتر ارتوپد کمک می‌کند. ممکن است از شما خواسته شود در اتاق راه بروید تا توان حرکتی زانوها مورد ارزیابی قرار گیرد. در مرحله بعد تست‌های تخصصی زیر جزئیات بیشتری درباره مشکل زانوی شما نشان می‌دهد:
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
- توموگرافی کامپیوتری (CT) یا سی‌تی اسکن
- تصویربرداری اشعه ایکس
- سونوگرافی
تست‌های دیگر، مانند آزمایش خون و روشی به نام آرتروسنتز یا نمونه‌برداری از مایع مفصل زانو، میتواند به پزشک کمک کند تا علائم التهاب یا عفونت را بررسی کند.
راه های درمان قفل شدن زانو
روش درمانی شما بستگی به نوع قفل‌شدگی و علت اصلی آن دارد. در مواردی که پارگی منیسک ریشه مشکل شما باشد پزشک، متناسب با محل و شدت آسیب، ممکن است درمان‌های خانگی قفل شدن زانو یا روش RICE را توصیه کند. این تکنیک شامل اقدامات ساده زیر است:
- داشتن استراحت کافی و متوقف‌کردن فعالیتی که باعث درد می‌شود.
- گذاشتن کمپرس سرد و کیسه یخ، روزانه چندبار و هر بار به مدت 15 تا 20 دقیقه توصیه می‌شود.
- فشرده‌سازی مفصل با باند کشی
- درازکشیدن و نگه‌داشتن زانو بالاتر از قلب با هدف کمک به تخلیه خون اضافی زانو و کاهش تورم
- مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، مانند ایبوپروفن، برای کمک به کاهش درد و التهاب
- کمک به بازیابی حرکت مفصل زانو به کمک فیزیوتراپی
- اگر علت قفل شدن زانو وجود قطعه‌ای غضروف یا استخوان در مفصل باشد، نیاز به عمل جراحی توسط جراح ارتوپد خواهید بود.
- سایر شرایط ازجمله دررفتگی کشکک یا سندرم پلیکا زانو، معمولا به روش‌های ترکیبی فیزیوتراپی، سرمادرمانی، استراحت و داروهای ضد التهابی جواب می‌دهد.
راهکارهای پیشگیری از قفل شدن زانو
جلوگیری از قفل‌شدن زانو به‌طور کامل امکان‌پذیر نیست. بااین‌حال اقدامات زیر برای محافظت از زانوها مفید هستند:
- پرهیز از ورزش‌های تماسی مانند فوتبال
- محدود کردن فعالیت‌هایی که علل رایج زانو درد در افراد هستند
- آشنایی با توان مفصل و دامنه حرکتی آن
- تقویت ماهیچه‌های ران و ساق پا
- حفظ انعطاف‌پذیری بدن با تمرینات ورزشی تقویت زانو
- رعایت نکات احتیاطی هنگام حرکت روی مناطق لغزنده و جلوگیری از سقوط
اهمیت درمان به موقع قفل شدن زانو توسط ارتوپد
علت قفل شدن زانو میتواند آسیب فیزیکی جدی به مفصل و ممانعت از حرکت آن باشد یا درد و التهاب بافت‌های اطراف ایجاد نوعی پاسخ ناخودآگاه کند. متخصص ارتوپد، دکتر حسن براتی، باتوجه به علائم و ارزیابی ناحیه دردناک ممکن است مصرف داروهای مسکن، استراحت یا کمپرس یخ را توصیه کند.
درصورتی‌که روش‌های درمانی اولیه جوابگو نباشد یا جراح شما تشخیص دهد قطعه‌ای اضافی در مفصل زانو عامل درد و ناراحتی است، انجام عمل جراحی مفصل زانو موثر خواهد بود. بنابراین اگر علائم قفل شدن زانو را دارید هرچه سریع‌تر مشکل را با پزشکتان در میان بگذارید. با تکمیل فرم درخواست نوبت از طریق وب‌سایت دکتر براتی می‌توانید از امکان ارتباط حضوری و آنلاین با پزشک ارتوپد برخوردار شوید.
سوالات متداول شما
علت قفل شدن زانو چیست؟
دلایل این مشکل میتواند متنوع باشد. درد یا التهاب حاصل از آسیب زانو، ناهنجاریهای کشکک، پارگی و آسیب مینیسک زانو و فرورفتن قطعات ریز جداشده از بخشهای درونی به مفصل از شایعترین ریشههای قفل زانو است.
چگونه قفل شدن زانو را تشخیص دهیم؟
تشخیص دقیق نوع مشکل شما با پزشک ارتوپد است. اما آشناترین علائم قفل شدن زانو شامل درد، احساس گرفتگی یا قفل‌شدن ناگهانی زانو، تورم و احساس برآمدگی در محل مفصل است.