سلول بنیادی جنینی و کاربردهای آن

شاید از تاثیر سلول بنیادی در درمان بیماری‌ها چیزی به گوشتان خورده باشد. قابلیت‌ها و توانایی‌های منحصربه‌فرد موجود در سلول بنیادی جنینی آن را به داغ‌ترین موضوع این روزها در علم درمان تبدیل کرده است. همین جذابیت هم منجر به انجام بسیاری از تحقیقات و پروژه‌های مطالعاتی شده است که امروز تصمیم‌ داریم چکیده‌ای کوتاه از آن‌ها را در اختیار شما قرار دهیم. بنابراین اگر مشتاق هستید بدانید سلول بنیادی چیست و چه کاربردی در حوزه درمان دارد، در ادامه این مقاله از سایت دکتر حسن براتی؛ متخصص ارتوپد و سلول بنیادی همراه ما باشید.

سلول بنیادی جنینی چیست؟

بدن ما از میلیون‌ها سلول تشکیل شده است که هر کدام نقشی کاملا تخصصی در بدن برعهده دارند. در این میان سلول بنیادی با دو قابلیت ویژه تفاوت منحصربه‌فردی با دیگر سلول‌های بدن دارند. اولین تفاوت، قابلیت تقسیم و تکثیر مداوم سلول بنیادی جنینی است. این سلول‌ها توانایی این را دارند که بدون هیچ‌گونه محدودیتی به‌صورت دائمی و پیوسته تکثیر شوند.

دومین قابلیت سلول بنیادی جنینی که موجب تفاوت آن با دیگر سلول‌های بدن شده است، توانایی تمایز است. در حالی که هر سلول در بدن ما تکلیفی کاملا تخصصی بر دوش دارد، سلول بنیادی جنینی قادر است به انواع سلول‌های قلبی، عصبی، خونی و عروقی تبدیل شود.

در ادامه عکس سلول های بنیادی جنینی گرفته شده در محیط آزمایشگاه را مشاهده خواهید کرد:

روش استخراج سلول بنیادی جنینی

سلول بنیادی جنینی را از مراحل اولیه بارداری، زمانی که بلاستوسیست تشکیل شده است، استخراج می‌کنند. این مرحله دقیقا بعد از 3 تا 5 روز از لقاح شکل می‌گیرد. بلاستوسیست‌ها حاوی مقدار زیادی سلول هستند که قرار است در گذر زمان تبدیل به جنین شوند. این مجموعه سلول اگر برداشته شده و در محیط آزمایشگاه کشت شوند، تبدیل به سلول بنیادی جنینی خواهند شد. نحوه کشت این سلول‌ها در محیط آزمایشگاه از طریق قرارگیری در ظرفی حاوی مایع مغذی صورت می‌پذیرد.

خواص و ویژگی های سلول‌های بنیادی جنینی

سلول بنیادی جنینی به‌عنوان مادر تمام سلول‌های بدن قابلیت تبدیل‌شدن به هر نوع سلول تخصصی را دارند و همین قابلیت را می‌توان ویژگی ممتاز این نوع سلول‌ها دانست. خودنوزایی از دیگر ویژگی‌های این نوع سلول است که حکایت از توانایی تکثیر و تقسیم دائمی سلول‌های بنیادی دارد. جالب است بدانید که سلول‌های بنیادی جنینی ضمن خاصیت درمانی بی‌شماری که دارند، از قابلیت کلاژن‌سازی هم برخوردارند. بنابراین از این گروه سلول‌ها می‌توان در جهت جوان‌سازی پوست و درمان چین‌وچروک و آکنه بهره برد.

کاربرد و مزایا سلول بنیادی جنینی

شاید بتوان مهم‌ترین کارکرد سلول‌ بنیادی جنینی را همان قابلیت تمایز و تبدیل آن به طیف وسیعی از سلول‌های تخصصی دانست. این قابلیت موجب تحولی ویژه در حوزه درمان شده است. به‌طور کلی کاربرد سلول بنیادی جنینی را می‌توان به دو حوزه زیر تقسیم کرد:

↫ حوزه تحقیقات

سلول بنیادی جنینی منبع معتبر و قابل اطمینان برای شناسایی رفتار سلول‌ها به‌هنگام بیماری است. از طرفی سلول بنیادی می‌توانند ابزار کارآمدی جهت کشف روش‌های درمانی موثر برای بیماری‌ها باشند. ضمن اینکه سلول‌های بنیادی بهترین نمونه برای انجام تست‌های بالینی هستند.

↫ حوزه درمان

ویژگی‌های منحصربه‌فرد سلول بنیادی جنینی آن‌ها را به بهترین گزینه برای درمان برخی از بیماری‌ها تبدیل کرده است. بیشترین کارایی درمانی این سلول‌ها هم ترمیم بافت‌های پوستی آسیب‌دیده است. به‌طور کلی کارکردهای سلول بنیادی در حوزه درمان شامل موارد زیر می‌شود:

‣ بازسازی بافت پوستی و استخوانی

قابلیت تمایز نهفته در سلول بنیادی جنینی این امکان را به پزشکان می‌دهد تا از این گروه سلول‌ها برای ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده بهره بگیرند. شرایط برای رشد اندام یا بافت خاصی در بدن هم با تزریق سلول بنیادی کاملا فراهم شده است.

‣ بازسازی مفاصل

با تزریق سلول‌های بنیادی به مفصل آسیب دیده، این سلول‌ها قادر به تمایز و تکثیر برای ترمیم بافت مفصل هستند و می‌توانند به سلول‌های غضروفی، استخوانی و دیگر اجزای مفصل تبدیل شوند. این فرایند می‌تواند به ترمیم و بازسازی طبیعی مفصل کمک کرده و در بهبود عملکرد و کاهش درد و التهاب مفصل تأثیر بسزایی داشته باشد.

‣ درمان بیماری قلبی عروقی

یکی از آزمایش‌های انجام‌شده توسط محققان ایجاد رگ‌های خونی از طریق سلول بنیادی جنینی است. در این آزمایش رگ‌ها و عروق خونی بعد از دو هفته از کاشت سلول بنیادی تشکیل شده‌اند که شباهت عجیبی به رگ‌های خونی طبیعی در بدن دارند. بنابراین با تکیه بر نتایج همین آزمایش می‌توان به قابلیت سلول بنیادی در درمان بیماری‌های قلبی عروقی کاملا امیدوار بود.

‣درمان نقص سلولی

بسیاری از آسیب‌ها و بیماری‌ا در نتیجه نقص سلولی رخ می‌دهد. تصور دانشمندان بر این است که می‌توانند با بهره‌گیری از قابلیت تمایز تخصصی سلول بنیادی و تزریق آن به بدن، اسباب بهبودی این نوع از آسیب‌ها را فراهم کنند.

‣ درمان بیماری مغز

ترمیم و بازسازی مجدد بافت‌های عصبی در مغز از دیگر قابلیت‌های سلول بنیادی جنینی است. به‌عبارتی شخصی که تا دیروز از بیماری پارکینسون رنج می‌برده و به دلیل ابتلا به این بیماری دچار حرکات کنترل‌نشده عضلات شده است، امروز با تزریق سلول بنیادی می‌تواند از این بیماری مهلک نجات پیدا کند. سلول بنیادی با بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده مغز منجر به بهبودی عوارض و پیامدهای بیماری عصبی می‌شود.

‣ درمان بیماری‌های خونی

از سلول‌ بنیادی می‌توان برای تولید انواع مختلفی از سلول‌های خون در بدن استفاده کرد. بنابراین با استفاده از این سلول‌ها می‌توان طیف وسیعی از ناهنجاری‌های ارثی گلبول‌های قرمز مانند تالاسمی یا کم‌خونی داسی‌شکل را درمان کرد.

بیشتر بدانید تا سالم‌تر بمانید:
💊 تزریق سلول های بنیادی در زانو برای درمان آرترو 💊

تفاوت سلول بنیادی جنینی و بالغ چیست؟

همان‌طور که گفته شد منبع اصلی دریافت سلول بنیادی، بلاستوسیست (مراحل اولیه بارداری) است. به این نوع سلول، سلول بنیادی جنینی گفته می‌شود. در مقابل سلول بنیادی را می‌توان از فرد بالغ هم دریافت کرد که به آن سلول بنیادی بالغ گفته می‌شود. این دو نوع سلول بنیادی تفاوت‌های بنیادین با یکدیگر دارند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم.

• سلول‌ بنیادی جنینی در مقایسه با سلول بنیادی بالغ از قدرت تولید و تمایز بیشتری برخوردارند.
• کنترل مراحل رشد سلول بنیادی جنینی آسان‌تر از کنترل سلول‌ بنیادی بالغ است.
• جداسازی سلول بنیادی جنینی به علت فراوانی بیشتر راحت‌تر از سلول بنیادی بالغ انجام می‌پذیرد.
• سلول بینادی بالغ معمولا بعد از چند مرحله کشت دچار پیری می‌شوند. در مقابل سلول بنیادی جنینی از عمر و بقای بیشتری برخوردارند.
• امتیاز ویژه سلول بنیادی بالغ در مقایسه با سلول بنیادی جنینی این است که مشکل ناهماهنگی بین بافت قلب و بافت ترمیم‌شده وجود ندارد. چراکه سلول‌های بالغ از خود شخص دریافت شده است.
• کاربردهای درمانی سلول بنیادی بالغ به نسب سلول بنیادی جنینی محدود تر است.

دیگر تفاوت های سلول بنیادی جنینی و بالغ را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

 

تفاوت	سلول بنیادی جنینی	سلول بنیادی بالغ
منشا	این سلول‌ها در هفته‌های اولیه شکل‌گیری و رشد جنین تشکیل می‌شوند.	این سلول‌ها در انسان‌های بالغ وجود دارند و در انواع مختلفی از بافت‌ها و اعضا مانند نخاع استخوان، پوست، عضلات یافت می‌شوند.
توانایی تمایز و تخصصی شدن	این سلول‌ها قدرت بسیار بالایی در تمایز به سمت هر نوع سلول بدنی دارند. به عبارت دیگر، می‌توانند به هر نوع سلولی شوند از جمله سلول‌های عضلانی، سلول‌های عصبی، سلول‌های قلبی تبدیل شود.	این سلول‌ها کمترین قابلیت تخصصی شدن (تمایز) را دارند. به عنوان مثال؛ سلول‌های بنیادی بالغ موجود در نخاع استخوان توانایی تمایز به سمت سلول‌های عصبی را دارند، اما توانایی تمایز به سمت سلول‌های عضلانی یا سلول‌های دیگر بدن را ندارند.
قابلیت تکثیر	سلول‌های جنینی قابلیت تقسیم و تکثیر نامحدود دارند و می‌توانند به تعداد زیادی سلول بنیادی جنینی تبدیل شوند.	قابلیت تکثیر سلول‌های بنیادی بالغ محدودتر است و توانایی تولید و تقسیم به تعداد کمتری سلول بنیادی بالغ را دارند.
مسائل اخلاقی و قانونی	استفاده از سلول‌های بنیادی جنینی در تحقیقات و درمان‌های پزشکی منجر به بحث‌های اخلاقی و قانونی می‌شود، زیرا استخراج سلول‌های بنیادی جنینی ممکن است باعث از بین رفتن جنین شود.	در مقابل، استفاده از سلول‌های بنیادی بالغ کمترین مسائل اخلاقی را به همراه ندارد، زیرا این سلول‌ها از بافت‌ها و اعضای بالغ به دست می‌آیند و معمولاً نیازی به از بین بردن منشا ندارد.

و در نهایت..

سلول بنیادی مادر تمام سلول‌ها در بدن است که با قابلیت‌های ویژه‌ای که دارد، کارایی گسترده‌ای در حوزه درمان پیدا کرده است. با تزریق سلول بنیادی می‌توان به درمان بسیاری از بیماری‌های عصبی و قلبی عروقی امیدوار بود. ما در این مقاله تلاش کردیم معرفی کوتاه و جامعی از سلول بنیادی جنینی را در اختیار شما قرار دهیم. توجه داشته باشید که این روش درمانی در جهان نوین بوده و همواره در مرحله تست و آزمایش نهایی است به همین دلیل لازم است اگر قصد پیگیری درمان با این روش را دارید حتما به بهترین متخصص تزریق سلول بنیادی مراجعه کنید و درمان مطمسنی را برای خود رقم بزنید.